به گزارش پایگاه خبری تحلیلی صدای دانشجو،حجم مبادلات کالا و مسافر بین ایران و عراق در سال‌های پس از سقوط رژیم عراق رشد معنا داری پیدا کرد به‌طوری که در 5 سال اول دهه 90 تعداد تردد‌های مسافران ایرانی و عراقی بین  دو کشور، نزدیک به دوبرابر افزایش یافت. از این‌ رو میتوان گفت تردد بیش از 8 میلیون مسافر و 15 میلیون تن بار هر ساله بین ایران و عراق، کافیست که توجه همگان به لزوم پیشرفت و حمایت از راه‌های ارتباطی بین ایران و عراق از جمله ارتباط با خطوط ریلی جلب شود.

با توجه به ظرفیت 15 برابری قطار نسبت به اتوبوس در انتقال مسافرین و همچنین ظرفیت 60 برابری‌اش نسبت به تریلی در حمل بار، اجرایی کردن ریل شلمچه_ بصره گامی بزرگ در تسهیل حمل و نقل است. این خط ریلی می‌تواند در مواردی چون کاهش مصرف سوخت و کاهش تصادفات جاده‌ای نقش بسزایی داشته باشد.

هزینه مالی، راهبندی بر سر راه قطار شلمچه_ بصره

به گفته‌ مقامات دو کشور ایران و عراق، طرح خطوط ریلی با مشکل تامین هزینه مالی روبه‌رو است. دولت عراق به دلیل اینکه نتوانست هزینه‌های لازم برای اجرایی شدن این طرح را فراهم کند، طرح سرمایه‌گذاری به صورتBOT را به دولت ایران پیشنهاد داد.

طبق این قرار‌داد بخش غیردولتی با سرمایه خود شروع به احداث پروژه زیر‌ساختی می‌‌کند و پس از اتمام، از این طرح  بهره‌برداری می‌کند تا اصل سرمایه و سود مدنظر به او بازگردد. سرمایه گذار موظف است که پروژه را پس از 25 سال تحویل بخش دولتی بدهد.

اظهارات مدیر عامل راه‌آهن، در آذر ماه سال 96 حاکی از این بود که کشور عراق نتوانسته نسبت به ساخت 32 کیلومتر خط راه‌آهن درخاک خود اقدام کند. به دنبال آن مذاکراتی را حول این محور با بنیاد مستعضفان انجام دادند و مدلی برای اجرای پروژه طراحی کردند. طبق این مدل، پل و کل مسیر توسط دولت ایران و با تعهد پرداخت از سوی طرف عراقی اجرا خواهد شد که در این باره منتظر ارائه تعهدات از سوی کشور عراقی هستند. وزیر راه‌و‌شهرسازی نیز در حال پیگیری این موضوع است.

با این وجود هنوز خبری از اجرایی شدن و یا حتی پذیرفتن این طرح از سوی اداره‌ی راه‌و‌شهرسازی وجود ندارد و باید روشن شود با وجود ارائه طرح به صورت BOT، تاخیر در احداث 32 کیلومتر ریل شلمچه- بصره چیست؟

راهکاری برای رد شدن از سد هزینه‌های مالی

یکی از راهکارهایی که برای تضمین تامین مالی و اجرای این پروژه توسط ایران می‌توان پیگیری کرد، درنظر گرفتن تهاتر نفت عراق در عوض پرداخت هزینه‌های اجرای این پروژه به سرمایه گذار است. بدین صورت که ایران هزینه 50 میلیون دلاری ساخت این محور را برعهده گیرد و در مقابل، کشور عراق متعهد شود در مدت دو سال پس از بهربرداری از پروژه سالانه 500 هزار بشکه نفت خام در اختیار سرمایه‌گذار ایرانی بگذارد.

بدین طریق با احتساب قیمت حداقل 75 دلاری هر بشکه نفت، نرخ بازده داخلی یا همان IRR این پروژه برای سرمایه‌گذار به بیش از 20 درصد ارزی خواهد رسید که این میزان علاوه‌بر اصل و سود سرمایه‌گذاری، ریسک ناشی از فروش و تغییرات قیمت نفت را نیز پوشش خواهد داد.

طرح و تصویب این پیشنهاد از طریق مذاکره مقامات وزارت خارجه و وزارت راه‌و‌شهرسازی با طرف عراقی امکان پذیر خواهد بود و بدین صورت کمک بزرگی به کاهش ریسک و تضمین سرمایه‌گذاری بخش غیر‌دولتی خواهد کرد.

قطار شلمچه-بصره در انتظار وعده‌ها

20 اسفند 97، حسن روحانی پس از نشست مشترک با نخست‌وزیر عراق با تاکید بر اینکه آماده‌ایم در بازسازی این کشور از همه توان و امکاناتمان استفاده کنیم، از آغاز عملیات اجرایی راه‌آهن شلمچه_ بصره خبر داد. این درحالی است که رئیس جمهور دو سال پیاپی وعده اتصال ریلی به عراق را داده است. وی اولین بار در سفر استانی سال 94 خود به خراسان رضوی از سفر ریلی زائرین حسینی در یک سال آتی خبر داد و بار دیگر سال 95 در حضور مردم البرز این وعده را تکرار و به یک سال بعد موکول کرد.

روابط ایران و عراق به دلیل مناسبت‌های سیاسی-اقتصادی  در بستر قرابت‌های فرهنگی و مذهبی رو به افزایش است. باید راه ارتباطی مناسب برای این روابط در نظر گرفته شود، خط ریلی شلمچه-بصره به عنوان یک راه ارتباطی کم‌هزینه حائز اهمیت است.

این خط ریلی در سرعت بخشیدن به انتقال کالاهای صادراتی از ایران به عراق و انتقال کالاهای ترانزیتی از کشور‌های جنوبی به کشور‌های شمالی ایران اهمیت فراوان دارد. سهولت رفت‌و‌آمد زائرین حسینی اهمیت این ریل را افزایش می‌دهد. در نهایت یادآوری و پیگیری مداوم را می‌طلبد که هرچه سریعتر این اقدام رو به جلو اتفاق بیفتد.