به‌اعتقاد اقتصاددانان برجسته ایرانی، عادی سازی روابط ایران با غرب، دیر یا زود اتفاق خواهد افتاد، و واضح است که مانع تراشی‌های امروز فرانسه، در آن موقع، قطعا به زیان این کشور تمام خواهد شد. برخی از اقتصاددانان معتقدند که فرانسوی‌ها به دنبال سهم خواهی اقتصادی هستند. چرا که آن‌ها بازار اتومبیل و بخشی از فعالیت‌های عسلویه را در اختیار داشتند و حال نگران آن هستند که این بازار پرسود را به آمریکایی‌ها ببازند اما موضع گیری ناصحیح آن‌ها می‌تواند وضعیت بغرنج تری را برای آن‌ها رقم بزند.

برخی تحلیل‌ها حکایت از آن دارد که احتمالاً فرانسوی‌ها با ابراز مخالفت با توافق 1+5 با ایران می‌خواهند زمینه گفت‌وگو با آمریکایی‌ها برای سهم خواهی اقتصادی در بازار ایران را باز کنند زیرا تصورشان آن است که آمریکایی‌ها پس از رفع تحریم‌ها بیشتر از آنان در بازار ایران حضور خواهند یافت در حالی که باید بدانند ایران طرف‌های تجاری خود را بر اساس منافع بلندمدت خود انتخاب می‌کند و دیگر دوران قاجار‌ها به تاریخ سپرده شده که کشورهای دیگر بر سر منافع ایران توافق کنند.

به اعتقاد اقتصاددانان، فرانسه در جایی قرار گرفته که در صورت انتخاب مسیر اشتباه نه تنها در سطح افکار عمومی ایران بلکه در سطح افکارعمومی جهانیان نیز خود را بدنام می‌سازد. پیشگامان جنیش ضد تحریم تاکید کرده‌اند که انتظار می‌رود ظرف روزهای محدود باقیمانده نهاد‌های مدنی و نخیگان فرانسوی در جهت متقاعد سازی دولتمردانشان اقدام کنند.

***چکیده نظرات اقتصاددانان برجسته ایرانی : 

دکتر غنی نژاد: عادی سازی روابط ایران با غرب، دیر یا زود اتفاق خواهد افتاد و مانع تراشی های امروز فرانسه، در آن موقع، قطعا به زیان این کشور تمام خواهد شد

دکتر بهکیش: فرانسه نگران از دست دادن بازارهای خود در ایران است اما باید بداند که دیگر دوران قاجارها به تاریخ سپرده شده که کشورهای دیگر بر سر منافع ایران توافق کنند

دکتر رنانی: گرچه غرب به‌ویژه آمریکا تمایل دارد که مذاکرات اتمی ایران به نتیجه برسد؛ اما در عین حال نمی‌خواهد این توافق موجب شود که استراتژی 10ساله‌ آنها ضربه ببیند

دکتر نیلی: چنانچه اختلال ایجاد شده توسط فرانسه منجر به عدم توافق شود، آیندگان مردم فرانسه و به‌ویژه نخبگان آن را برای سکوت درمقابل موضع گیری پرهزینه مقاماتشان نخواهند بخشید

پروفسور پسران: امیدوارم که نخبگان صلح‌طلب جهان تلاش کنند تا سیاستمداران کشورهای خود را در مورد اهمیت بالای پیشرفت سریع‌تر فرآیند حل مسالمت‌آمیز مناقشه هسته‌ای مجاب سازند

دکتر مشایخی: امضا شدن موافقت‌نامه رسمی در مذاکرات ژنو می‌تواند منشا ثبات، رواج عقلانیت و تضعیف افراط‌‌گری در کل منطقه خاورمیانه باشد

دکتر عبده: فرانسه همیشه با کشورهای عربی روابط وسیعی داشته و به نظر می‌رسد ریشه رفتار اخیر فرانسه، بیش از آنکه به اسرائیل مربوط باشد، تحت تاثیر برخی کشورهای عربی است

دکتر راغفر: مانع تراشی فرانسه نشان داد که برای برخی  قدرت‌های بزرگ، شعار «جریان آزاد تجارت جهانی» تنها ابزاری است برای اعمال فشار با هدف تصرف بازارها

******

***خبط فرانسوی و سودای خطرناک

دکترموسی غنی‌نژاد- خبر کارشکنی وزیر امور خارجه فرانسه در مذاکرات ایران با گروه پنج به‌علاوه یک، با حیرت، تاسف و خشم کسانی در ایران روبه‌رو شد که فرانسه را مهد دموکراسی، حقوق بشر و قانون‌مداری می‌دانند. به نظر می‌رسد زمانی که مذاکرات با جدیت و در فضای مثبتی پیش می‌رفت و اغلب ناظران انتظار داشتند به یک بیانیه مشترک راهگشا منجر شود، نماینده دولت سوسیالیست فرانسه در مذاکرات، به بهانه برطرف نشدن نگرانی اسرائیل و برخی همسایگان ایران، مانع رسیدن به توافق نهایی شد. این اقدام نماینده دولت فرانسه، موجب حیرت ناظران شد، چرا که اگر واقعا نگرانی‌ وجود ‌داشت ‌باید نزدیک‌ترین متحدان این کشور‌ها یعنی ایالات‌متحده آمریکا پیش قدم می‌شد. کسی از ماجرا‌های پشت پرده مذاکرات خبر ندارد، اما اگر فرانسه نقش «پلیس بده» را به عهده گرفته باشد، اشتباه بزرگی مرتکب شده است. عادی سازی روابط ایران با غرب، دیر یا زود اتفاق خواهد افتاد و واضح است که مانع تراشی‌های امروز فرانسه، در آن موقع، قطعا به زیان این کشور تمام خواهد شد.

ایران به عنوان دارنده بیشترین ذخائر گازی جهان، می‌تواند برای تضمین امنیت انرژی اروپا و در راس آن‌ها فرانسه، نقش بسیار مهمی به عهده گیرد و نگرانی از وابستگی انحصاری به گاز روسیه را مرتفع کند. به‌علاوه، بهبود روابط اقتصادی میان ایران و فرانسه می‌تواند به رونق اقتصادی در این کشور به ویژه صنعت اتومبیل بحران‌زده‌اش کمک کند. از همه این‌ها گذشته، اصرار دولت فرانسه بر موضع ناموجه خود ممکن است به روابط تاریخی و جایگاه والای فرهنگی فرانسه در کشور ما لطمات درازمدت و جبران‌ناپذیری وارد آورد.

درست است که ایرانیان مانع تراشی و عناد برخی سیاستمداران فرانسوی را به حساب مردم با فرهنگ فرانسه نمی‌گذارند، اما در عین حال از روشنفکران و نمایندگان افکار عمومی ملت فرانسه انتظار دارند نسبت به ماجراجویی‌های مسوولان دولتی خود بی‌تفاوت نباشند. ابراز نگرانی دولت فرانسه از امنیت دولتی که مطابق عرف حقوق بین‌المللی اشغالگر تلقی می‌شود و دارای فعالیت‌های هسته‌ای و حتی سلاح اتمی خارج از هر گونه کنترل و نظارت بین‌المللی است، در برابر کشوری که از دو سده پیش تاکنون به خاک هیچ کشوری تجاوز نکرده و فعالیت‌های هسته‌ای‌اش تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است چه معنایی دارد؟ مگر هدف از مذاکرات رفع نگرانی‌های کشور‌های پنج به‌علاوه یک نیست؟ چگونه است که فقط نماینده فرانسه در میان همه شش کشور نتوانسته قانع شود؟ خاطره تلخ حمایت‌های بی‌دریغ دولت فرانسه از رژیم سرکوبگر و متجاوز صدام حسین در عراق، در زمان جنگ هشت ساله با ایران، از یاد‌ها نرفته است. هم‌صدا شدن نماینده دولت فرانسه با افراطیون طرف‌های ذی‌نفع در ادامه وضع موجود که مخالف سرانجام صلح‌آمیز مساله هسته‌ای هستند، به حیثیت صلح‌طلبانه کشور فرانسه، در ایران و در میان همه صلح‌طلبان دنیا، آسیب جدی وارد خواهد کرد. امیدواریم دولت فرانسه، با جدا کردن حساب خود از افراطیون جنگ طلب، حیثیت و منافع درازمدت خود را با خواسته‌های رژیم‌هایی که هیچ سنخیتی با ارزش‌های والای ملت فرانسه ندارند، سودا نکنند. زمستان می‌گذرد، رو سیاهی به زغال می‌ماند.

***فرانسه و دوراهی تاریخی

دکترمسعود نیلی- تحریم‌های اعمال شده بر علیه جمهوری اسلامی ایران مانند بسیاری ازدیگر تجربیات تاریخی نتوانست و نخواهد توانست، اهداف کشورهای تحریم‌کننده را برآورده سازد. بسیاری از تحریم‌های بین‌المللی و چند جانبه در پایان تبدیل به درگیری‌های سخت نظامی شده‌اند که حاصل آن وارد آوردن خسارت‌های سنگین انسانی مالی و فیزیکی بوده است. روندی که تحریم‌های اعمال شده بر علیه ایران طی می‌کرد، فضای تنش آلودی را به‌وجود آورده بود که می‌توانست منجر به تکرار تجربه‌های تلخ تاریخی شود. در فرآیند اعمال فشارهای مختلف بر علیه ایران برندگان اصلی هرکدام به دلیلی که جای طرح آن در اینجا نیست چین روسیه و در درجه بعد البته با فاصله زیاد آمریکا محسوب می‌شوند، اما در این بازی بازنده اصلی به دلایل مختلف اروپا بوده است. در حال حاضربا ابتکار جمهوری اسلامی ایران حرکتی جدید آغاز شده و این شانس را به‌وجود آورده که بر یک قاعده تجربی تلخ، استثنایی شیرین مسلط شود.

اینک جهان می‌تواند نشان دهد که در حل مناقشات بین‌المللی به حدی از بلوغ رسیده که جلوی راه‌حل‌های فاجعه‌آمیز را گرفته و در چارچوبی مسالمت‌آمیز به نتیجه برسد. رویکرد جمهوری اسلامی منجر به آن شده که ظرف چند روز تصویری البته کاملا منطبق با واقعیت، اما کاملا متفاوت از کشورمان به عنوان کشوری مستحکم در اصول اما منعطف در فروع در افکار عمومی شکل بگیرد و در نقطه مقابل اسرائیل منزوی شود. شاید می‌توانستیم انتظار داشته باشیم که بیشترین استقبال از رویکرد ابتکار آمیز جمهوری اسلامی توسط کشور‌های اروپایی صورت بگیرد و کمترین توسط چین. اما در کمال تعجب فرانسه به عنوان یکی از بازندگان قطعی شرایط موجود در نقش بر هم زننده این بازی دوسر برد ظاهر شده و آنگونه که به‌نظر می‌رسد، با کنار گذاشتن منافع بلند مدت خود به رغم بازنده بودن در وضع موجود نگران منافع اسرائیل شده است. از آنجا که میان پیامدهای حصول یا عدم‌حصول به توافق در شرایط موجود شکافی عمیق قابل تصور است، فرانسه در جایی قرار گرفته که در صورت انتخاب مسیر اشتباه نه تنها در سطح افکار عمومی ایران؛ بلکه در سطح افکارعمومی جهانیان نیز خود را بدنام سازد. چنانچه به هر دلیل اختلال به‌وجود آمده توسط فرانسه منجر به عدم‌حصول به نتیجه شود آیندگان مردم فرانسه و به‌ویژه نخبگان آن را برای سکوت در مقابل موضع گیری بسیار پرهزینه مقاماتشان نخواهند بخشید؛ بنابراین انتظار می‌رود ظرف روزهای محدود باقیمانده نهاد‌های مدنی و نخیگان فرانسوی برای متقاعدسازی دولتمردانشان اقدام کنند.

*** «رفتار سنجیده» برای جلوگیری از «پیشیمانی‌های بزرگ»

پروفسور محمدهاشم پسران- پیش‌تر در دو مقاله در روزنامه دنیای اقتصاد از اثر تخریب‌گر تحریم‌های اقتصادی بر «تجارت آزاد» و «صلح» سخن گفته بودم. همچنین تاکید کرده بودم که تحریم‌های تجاری می‌توانند تاثیرات بالقوه زیادی در لطمه به اقتصاد کشور تحت تحریم داشته باشند؛ اما تجربه تاریخی نشان می‌دهد که این تحریم‌ها معمولا در تحقق اهداف اصلی خود ناکام می‌مانند. با این توضیحات، طبیعتا من هم مانند بسیاری از اقتصاددانان صلح‌طلب حامی تجارت آزاد، بسیار خوشحال می‌شدم اگر دور دوم مذاکرات ژنو به امضای توافق‌نامه‌ای شفاف منجر می‌شد، اما هم‌اکنون که دستیابی به توافق بیشتر تا دور بعدی مذاکرات؛ یعنی 10 روز دیگر به تعویق افتاده، مهم‌ترین ضرورت این است که ما در این دوره 10 روزه رفتار حساب‌شده و هوشمندانه ماه‌های اخیر را ادامه دهیم. نباید فراموش کنیم که گروه‌های جنگ‌طلب مستقر در آمریکا و اسرائیل تمام انرژی خود را بر شکست مذاکرات ایران و 1+5 متمرکز کرده‌اند. این گروه‌ها از همین دیروز تلاش‌های خود را شروع کرده‌اند که در 10 روز آینده رفتار رادیکالی از طرف کشورهای غربی یا ایران انجام شود تا بتوانند با تبلیغات رسانه‌ای منفی و مخرب، شرایطی ایجاد کنند که دور بعدی مذاکرات ژنو اصلا انجام نشود. نکته مهم دیگر آن است که نباید اجازه دهیم افزایش شدید انتظارات خوش‌بینانه، به روند رفتارهای حساب‌شده و کاملا منطقی دستگاه دیپلماسی ما لطمه بزند.

اگر ما بتوانیم تدبیر منطقی خود را در زمینه اعتمادسازی در عرصه بین‌المللی به خوبی ادامه دهیم، قطعا می‌توانیم امیدوار باشیم که در می‌ان‌مدت گروه‌های جنگ‌طلب مستقر در اسرائیل و آمریکا و نیز دیپلمات‌های اروپایی مخالف با موفقیت مذاکرات ژنو، به حاشیه بروند. از صمیم قلب امیدوارم که نخبگان صلح‌طلب ایرانی و غربی، در 10 روز آینده تمام تلاش خود را به کار گیرند تا سیاستمداران کشورهای خود را در مورد اهمیت بالای پیشرفت سریع‌تر فرآیند حل مسالمت‌آمیز مناقشات هسته‌ای مجاب کنند؛ چراکه اگر از «فرصت بزرگ» حاصل‌شده به خوبی استفاده نکنیم، ممکن است گرفتار «پشیمانی‌های بزرگ» شویم.

***نکاتی درباره کارشکنی «فرانسه» در «ژنو»

دکتر محمدمهدی بهکیش- من فکر می‌کنم مخالفت فرانسه ریشه اقتصادی داشته باشد. آن‌ها نگران از دست دادن بازارهای خود در ایران هستند. فرانسه از موقعیت تحریم ایران استفاده فراوان برده و تکنولوژی‌های عقب افتاده اتومبیل خود را به ایران فروخته است. فرانسه همچنین در بازار نفت و گاز ایران حضوری پررنگ داشته است.

به نظر می‌رسد که مخالفت فرانسه کاملا غیرعادی است، زیرا:

1- در درجه اول بنا بر گزارش‌ها ایران در جریان مذاکرات تعهد کرده که پروژه آب سنگین اراک را فعال نخواهد کرد.

2- به علاوه به نقل از سی. ان. ان و گاردین به ترتیبی که داریل کیمبال (Daryl Kimball) مدیرکل «انجمن کنترل تسلیحات آمریکا» اظهار کرده است، رآکتور آب سنگین اراک نباید مانع توافق 1+5 و ایران شود، زیرا این پروژه یک سال دیگر طول می‌کشد تا به پایان برسد و آماده بهره‌برداری شود.

به علاوه باید یک سال کامل کار کند، تا امکان تولید پلوتونیوم فراهم آید و مهم‌تر آنکه ایران (به قول کیمبال) ابزار فرآوری مجدد برای جداسازی پلوتونیوم را ندارد و در نتیجه نگرانی از بابت اراک بی‌حاصل است، به خصوص که فعالیت آب سنگین اراک تحت پوشش کامل IAEA (آژانس بین‌المللی انرژی اتمی) است.

این اظهارنظر فنی از طرف یکی از مهم‌ترین متخصصان سلاح‌های اتمی دلیل بهانه فرانسوی‌ها را ظاهر می‌سازد، زیرا به قول تایم فعال سازی پروژه آب سنگین اراک حداقل تا سال 2016 طول می‌کشد، تا وارد مرحله‌ای شود که بتوان پلوتونیوم از آن تولید کرد و جالب آنکه:

3- اسرائیل ادعا می‌کند که اگر پروژه تولید پلوتونیوم اراک فعال شود آن‌ها امکان بمباران آن را ندارند و جالب‌تر آنکه دولت فرانسه سوسیالیست از این نوع برخورد حمایت می‌کند.
4- با توجه به موارد بالا مخالفت فرانسه کاملا غیرعادی به نظر می‌رسد و بهانه قرار دادن خطر پروژه آب سنگین اراک که مذاکرات به سرعت در حال پیشرفت را متوقف کرده، دلیلی جز منافع غیرمرتبط با موضوع مورد مذاکره ندارد که بدون شک منافع اقنصادی محور آن است.
5- من فکر می‌کنم فرانسوی‌ها به دنبال سهم خواهی اقتصادی هستند. آن‌ها بازار اتومبیل و بخشی از فعالیت‌های عسلویه را در اختیار داشتند و حال- به نظر من- نگران آن هستند که این بازار پرسود را به آمریکایی‌ها بسپارند. جالب است که دولت فرانسه سوسیالیست در فکر ادامه فروش اتومبیل‌های از رده خارج شده خود به ایران است.

نکته جالب دیگر آن است که کشورهای آمریکا و انگلیس که همیشه در مقابله با ایران موضع گیری شدید داشتند در جریان مذاکرات هر دو بسیار معقول‌تر از فرانسوی‌ها برخورد کردند. حتی وزیر خارجه انگلیس در برابر ایراد اسرائیلی‌ها گفته بود که اظهارات آن‌ها ناپخته (Premature) است، زیرا که موضوع مذاکرات ژنو مرحله اول گفت‌وگو‌ها است.

این نکته را هم نباید از نظر دور داشت که احتمالا فرانسوی‌ها با ابراز مخالفت با توافق 1+5 با ایران می‌خواهند، زمینه گفت‌وگو با آمریکایی‌ها برای سهم خواهی اقتصادی در بازار ایران را باز کنند، زیرا بنا بر برخی تحلیل‌ها تصور فرانسوی‌ها آن است که آمریکایی‌ها پس از رفع تحریم‌ها بیشتر از آنان در بازار ایران حضور خواهند یافت در حالی که باید بدانند، ایران طرف‌های تجاری خود را بر اساس منافع بلندمدت خود انتخاب می‌کند و دیگر دوران قاجار‌ها به تاریخ سپرده شده که کشورهای دیگر بر سر منافع ایران توافق کنند.

ایران پس از کسب تجربه دهه‌های اخیر اعم از قبل یا بعد از انقلاب قطعا سعی خواهد کرد که به صورت مستقل‌تر از گذشته برنامه‌های اقتصادی و روابط تجاری خود را طراحی کند و دیگر اجازه ندهد، شرایطی فراهم آید که مجبور به قبول تکنولوژی‌های عقب‌افتاده انگلیسی و فرانسوی شود. ‌ای کاش فرانسوی‌ها برای تحقق بخشیدن به آرزوهای دیرینه خود برای دسترسی به بازار ایران -که از زمان ناپلئون تا به حال پا بر جا است- از روش‌های متمدانه‌تری بهره می‌جستند.

***بی‌صداقتی غرب علت توقف مذاکرات

دکتر حسین راغفر- تلاش‌های فرانسه در جلوگیری از شکل‌گیری توافق در مذاکرات هسته‌ای را می‌توان از چند جهت ارزیابی کرد. نخست نفوذ حامیان اسرائیل در دستگاه دیپلماسی فرانسه است. نباید فراموش کرد که رییس‌جمهور سابق فرانسه پیش از رسیدن به موقعیت ریاست‌جمهوری فرانسه با دستگاه جاسوسی اسرائیل همکاری رسمی داشته است. دوم اینکه تلاش‌های فرانسه می‌تواند با جلب رضایت رهبران ریاض منجر به عقد قراردادهای اقتصادی بین فرانسه و عربستان سعودی شود. سوم اینکه امیدوارند که با اعمال فشار بر ایران بتوانند امتیاز بگیرند. همه این تلاش‌ها نشان می‌دهد که قدرت‌های بزرگ جهانی هیچ پایبندی به شعار «جریان آزاد تجارت جهانی» ندارند و عباراتی از این نوع تنها ابزاری است برای اعمال فشار بر کشور‌های جهان با هدف گشودن بازارهای داخلی خود بر روی کالا‌ها و خدمات کشورهای صنعتی.

نباید فراموش کنیم که رقابت‌های قدرت‌های جهانی برای تسخیر بازارهای جهانی علت اصلی بروز دو جنگ جهانی بوده است و فضاحت اخیر شنود مکالمات رهبران کشورهای غربیِ متحدِ آمریکا توسط این کشور را باید به‌عنوان بخشی از جاسوسی اطلاعاتی در رقابت‌های اقتصادی بین کشورهای صنعتی برای نفوذ در بازارهای جهانی تفسیر کرد.
در چنین فضایی که سایه سیاست بر اقتصاد جهانی به شدت سنگینی می‌کند و کشورهای صنعتی جهان برای کسب میلی‌مترهای بازارهای جهانی در رقابت‌های بی‌رحمانه‌ای با یکدیگر قرار دارند، نباید برای ترمیم بحران‌های اقتصاد کشور چشم انتظار را به مذاکرات خارجی دوخت. از اتحاد سیاسی غرب با اسرائیل و نیز حرص و آز پایان‌ناپذیر قدرت‌های جهانی برای غارت کشور‌ها نباید انتظاری بیشتر داشت و تنها باید بر ظرفیت‌های داخلی برای غلبه بر مشکلات تاکید کرد.

***اقدام فرانسه تاکتیکی و کوتاه‌مدت

دکتر محسن رنانی- خبرهایی که از مذاکرات ژنو و برخورد فرانسه با مساله رسیده حاکی از نوعی «کارشکنی» است، اما من ماهیت مساله را کارشکنی نمی‌بینم و آن را نوعی حرکت تاکتیکی می‌دانم که فرانسه با هماهنگی سایر کشورهای غربی انجام داده است. اگر بخواهم از منظر تحلیلی که در کتاب «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران» ارائه کرده‌ام، مساله را بررسی کنم، باید بگویم هر توافقی بین ایران و غرب نباید به گونه‌ای باشد که شوک منفی به بازار نفت وارد کند و موجب سقوط قیمت نفت شود. اگر به روند قیمت نفت نگاه کنیم درست از بعد از انتخابات ریاست جمهوری یازدهم ما شاهد یک روند کاهشی در قیمت نفت هستیم که البته وقتی دولت یازدهم مستقر شد و بحث مذاکرات هسته‌ای جدی شد با اینکه در آغاز فصل زمستان هستیم، اما قیمت نفت همچنان پایین آمد و در روزهایی که بحث مذاکرات اخیر جدی شد و زمزمه حصول توافق پیدا شد، کاهش قیمت نفت سرعت گرفت. بار‌ها گفته‌ام و در کتاب «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی» هم تاکید کرده‌ام که خط قرمز غرب قیمت 100 دلاری نفت است و تحت‌هیچ شرایطی حاضر نیست قیمت نفت از این سطح پایین‌تر بیاید.

البته از دو تا سه سال دیگر این خط قرمز برای غرب دیگر اهمیت خود را از دست می‌دهد، اما فعلا هنوز این خط قرمز خیلی جدی است؛ بنابراین گرچه غرب به‌ویژه آمریکا – مخصوصا به خاطر مسائل داخلی‌اش – تمایل دارد که مذاکرات اتمی ایران به نتیجه برسد، اما در عین حال نمی‌خواهد این توافق موجب شود که استراتژی 10ساله‌ای که کل کشورهای غربی برای افزایش قیمت نفت و رهایی از وابستگی به انرژی‌های فسیلی داشته‌اند، ضربه ببیند. بر این اساس به گمان من آمریکا مذاکرات را به خوبی دنبال کرد و برای دستیابی به توافق با ایران به طور جدی همکاری کرد؛ اما وقتی که دیدند که شواهدی دال بر ورود شوک کاهش قیمت نفت در حال آشکار شدن است، تصمیم گرفتند با یک تاکتیک مثل مخالفت فرانسه، اثر شوک مانند توافق را خنثی کنند و بگذارند تا بازار نفت آرام شود و بعد توافق رانهایی کنند. به گمان من حرکت فرانسه را در این چارچوب باید تحلیل کرد؛ چراکه کار‌شناسان بازار نفت پیش‌بینی کرده بودند که اگر توافق ایران و غرب قطعی شود قیمت نفت بین ده تا 15 دلار دیگر کاهش می‌یابد و با توجه به اینکه کاهش قیمت نفت در یک ماه اخیر در حدود پنج تا هفت دلار بوده است و قیمت نفت آمریکا به حدود 95 دلار و قیمت نفت برنت به حدود 105 دلار کاهش یافته است، برای غرب قابل قبول نبود که قیمت نفت با کاهش یکباره ده تا پانزده دلاری موجب شوک در بازار نفت شود؛ چراکه این شوک می‌تواند سرمایه‌گذاری در انرژی‌های نو را با اختلال رو‌به‌رو کند و نرخ رشد بی‌نظیر آن را کاهش دهد و البته چنین تغییری برای غرب قابل قبول نیست.

بنابراین من مساله مخالفت فرانسه را یک مساله تاکتیکی و کوتاه‌مدت می‌بینم و همین که التهاب بازار نفت کاسته شود، فرانسه دست از مخالفت بر می‌دارد و البته به گمان من این مخالفت فرانسه با هماهنگی سایر کشورهای غربی بوده است.

***اتمام مناقشه هسته‌ای به سود همه

دکتر حسین عبده تبریزی- سیاستمدار نیستم که بتوانم بگویم آیا رفتار اخیر فرانسه در مذاکرات ژنو در هماهنگی با سایر کشورهای اروپایی بوده، یا به صورت مستقل صورت گرفته است؛ اما صرف‌نظر از بحث مربوط به کارشکنی فرانسه در مذاکرات ژنو، به نظر می‌رسد که خوشبختانه پیشرفت‌های مناسبی در کلیت این مذاکرات صورت گرفته و مسیری دیپلماتیکی که شاید در شرایط عادی به یک سال زمان نیاز داشت، در مذاکراتی چند روزه طی شده است. ضمنا تاکید دستگاه دیپلماسی دولت جدید بر این مساله که کل سناریوی حل اختلافات هسته‌ای در‌‌ همان ابتدا به شکلی مشخص مورد توافق طرفین قرار گیرد، اقدام بسیار مثبتی است که می‌تواند تضمین کافی برای محفوظ ماندن حقوق ملت ایران را فراهم کند.

اما در مورد ریشه رفتار اخیر فرانسه، تا جایی که می‌دانم این کشور همیشه با کشورهای عربی روابط وسیعی داشته است؛ چه به لحاظ انبوه مهاجران عرب ساکن فرانسه و چه به لحاظ تعامل اقتصادی و تجاری وسیع این کشور با کشورهای ثروتمند عربی.

بنابراین به نظر می‌رسد که ریشه رفتار اخیر فرانسه، بیش از آنکه به اسرائیل مربوط باشد، تحت‌تاثیر برخی از کشورهای عربی بوده است، اما در هر حال فارغ از ریشه این رفتار فرانسه، من هم مانند سایر اقتصاددانان صلح‌طلب ایرانی و غربی، امیدوارم که به زودی شاهد شکل‌گیری توافق‌نامه‌ای مشخص برای حل مناقشات هسته‌ای باشیم.

اما اگر بخواهم به سیاق بیانیه «جنبش مدنی ضد تحریم» جامعه اقتصاددانان فرانسوی را خطاب قرار دهم، باید تاکید کنم که منافع اقتصادی نظام تجاری بین‌الملل و کاهش ریسک در مبادلات تجاری جهانی ایجاب می‌کند که مناقشات جاری مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای ایران هر چه زود‌تر به شکل مناسبی پایان یابد؛ به نحوی‌که هم حقوق ملت ایران به شکلی شایسته رعایت شود و هم دغدغه‌های کشورهای غربی برطرف شود؛ بنابراین درخواست بنده از جامعه اقتصاددانان و فعالان اقتصادی صلح‌طلب کشورهای مختلف جهان این است که با قانع‌سازی دولت‌های غربی و به ویژه دولت فرانسه در زمینه زیان‌های طولانی‌تر شدن مناقشات هسته‌ای، امکان دستیابی هرچه سریع‌تر به توافقی منطقی و عادلانه را فراهم سازند.

***موفقیت در ژنو تحکیم‌ تجارت آزاد

دکتر علینقی مشایخی- اگرچه مخالفت فرانسه باعث شد حصول توافق نهایی در مذاکرات ژنو فعلا به تعویق بیفتد، اما لازم است هم دیپلمات‌های فرانسوی و هم دیپلمات‌های سایر کشورهای اثرگذار بر این مذاکرات توجه داشته باشند که حصول توافق در مذاکرات ژنو، باعث تقویت عقلانیت، اعتدال و مردم‌سالاری در منطقه خاورمیانه خواهد بود. در شرایطی که سال‌هاست بروز انواع افراطی‌گری در منطقه خاورمیانه را شاهد هستیم، امضا شدن موافقت‌نامه رسمی در مذاکرات ژنو می‌تواند منشا ثبات، رواج عقلانیت و تضعیف افراط‌گری در کل منطقه خاورمیانه باشد.

اما درست در زمانی که دیپلماسی معقول و معتدل دولت جدید ایران در کنار تعهد قاطع مبنی بر عدم حرکت به سمت ساخت سلاح هسته‌ای، شرایط بالقوه‌ مناسبی را برای شکل‌گیری اطمینان در مجامع بین‌المللی ایجاد کرده، متاسفانه نگرانی‌های بی‌پایه بخشی از سیاستمداران جنگ‌طلب اسرائیلی و تلاش وسیع آن‌ها برای تاثیرگذاری بر دولت‌های مشارکت‌کننده در مذاکرات ژنو، یکی از موانع مهم حصول توافق در این مذاکرات بوده است.

در کنار این مساله، مخالفت کشوری مانند فرانسه با امضای توافق‌نامه نهایی در ژنو، می‌تواند ریشه‌هایی در منافع اقتصادی و تجاری این کشور هم داشته باشد.

اما در هر حال نباید فراموش کنیم که همین سطح از توافق حاصل‌شده نیز اتفاقی خوشحال‌کننده و در خور تقدیر است. امیدواریم در دور بعدی مذاکرات که 10 روز دیگر برگزار خواهد شد، با استمرار دیپلماسی اعتمادساز ایران و نیز احترام بیشتر دستگاه دیپلماسی کشورهای غربی نسبت به حق قانونی ایران برای استفاده از انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز (که ریشه در دستگاه حقوق بین‌الملل دارد)، شاهد امضا شدن توافق‌نامه‌ای پایدار باشیم. همچنین امیدوارم که نخبگان صلح‌طلب کشورهای غربی، ظرف 10 روز باقی‌مانده تا دور جدید مذاکرات ژنو، بتوانند به خوبی سیاستمداران خود را مجاب کنند که امضای توافق‌نامه بین ایران و 1+5، از یک طرف اقدامی صلح‌آمیز و نوعدوستانه است که باعث کاهش فشار غیرانسانی ناشی از تحریم‌ها بر مردم صلح‌طلب ایران خواهد شد و از طرف دیگر قدمی در راستای توسعه «تجارت آزاد» خواهد بود که یکی از لوازم مهم دنیای آزاد به حساب می‌آید.