این روزها بیش از گذشته زمزمه استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی به گوش می رسد و کلیات این طرح نیز در جلسه ۶ اردیبهشت ماه مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید.
این طرح با هدف افزایش سطح افق قانون گذاری قوه مقننه و البته کلان نگری نمایندگان مجلس شورای اسلامی و به منظور تغییر دیدگاه نمایندگان از حوزه های شهرستانی به جغرافیای ملی طرح گردیده است و موافقان این طرح نیز افزایش سطح مشارکت مردم در تعیین سرنوشت استان، تشکیل و تحکیم احزاب ، ارتقای جایگاه مجلس شورای اسلامی و … را از جمله مهمترین اهداف و البته تبعات اجرای این قانون می دانند.
علی رغم تحسین دغدغه ارزشمند نمایندگان محترم شورای اسلامی در باب ارتقای جایگاه قوه مقننه و ایجاد نگاه کلان نگر در دغدغه ها و قوانین تصویب شده نمایندگان نکات حائز اهمیت و ابهامات قابل توجهی در این ببن وجود دارد که نباید ساده انگارانه از کنار آنها عبور کرد.
اولین نکته ای که در این باب می توان به آن اشاره کرد آنکه آیا با ساز و کار تعیین شده برای این طرح منجر به حصول اهداف می گردد؟!
در پاسخ به صراحت باید گفت : خیر! زیرا نماینده مجلس به حسب شأن نمایندگی و البته دسترس پذیری نسبت به سایر مسئولان نظام در کانون توجه و البته مراجعه مردم شهر قرار دارد و در صورت استانی انتخابات نیز صورت مساله و شأن نمایندگی تغییری نخواهد کرد زیرا به گفته موافقان این طرح انتخابات جنبه شهرستانی خود را حفظ خواهد کرد و تنها ثمره اجرای این طرح افزایش حجم مطالبات و مراجعات مردمی خواهد بود زیرا تمامی ساکنان یک منطقه سهمی از رای خود را در سبد رای نماینده شهر دیگر استان می بینند و خود را محق می دانند.
نکته ای که موافقان طرح بسیار بر آن تکیه می کنند، سوق دهی نمایندگان به رویکرد ملی در برابر نگاه های منطقه ای و بومی و طایفه ای است اما سوال اساسی اینجاست که با اجرای این طرح چه تضمینی برای عدم تشکیل نگاه های استان گرایانه وجود دارد؟! نماینده ای که برای کسب آرای منطقه خود نگاه های بومی و طایفه ای اعمال می کند زیرا خود را برابر یک شهر یا شهرستان پاسخ گو می داند و زمانی که انتخابات استانی شود، نتیجه چه خواهد بود؟ نیاز به آرای یک استان و طبیعتا پاسخ گو دیدن خود به آنها و از طرفی دیگر با استدلال استانی شدن انتخابات مجلس برای ایجاد نگاه ملی! چرا انتخابات مجلس به صورت کشوری برگزار نمی گردد؟!
با توجه به نتایج و آمار انتخابات های مختلف چند ساله اخیر و البته مطرح شدن ضرورت های انتخاب نخبگانی و ارائه مدل هایی مانند آراء الکترال در امریکا که همواره در انتقاد به نگاه های پوپولیستی و برگزیده شدن سوپرمن ها و شومن ها در انتخابات های شورای شهر و مجلس و … مطرح می گردد، انتخابات استانی زمینه را برای انتخاب هر چه بیشتر افراد مشهور (و حتی شاید محبوب) فراهم می کند و ابن شهرت می تواند ناشی از پست سیاسی، ورزش، سینما و … باشد و این امر فرصت انتخاب جدید را از مردم یک شهر می گیرد زیرا نماینده ای مانند ناطق نوری که قریب به ۳۰ سال نماینده مجلس بوده و به سبب جایگاه برادر، نه در شهر نور و استان مازندران که در کل کشور شناخته شده است اما می بینیم که مردم شهر به وی اقبالی نشان نمی دهند اما اگر انتخابات استانی برگزار می شد، چهره های شاخصی چون نام برده و یا کواکبیان به محلس راه نمی یافتند؟!
یکی از نکات بسیار مهمی که رهبری معظم انقلاب در طول سالیان مختلف در برهه های برگزاری انتخابات بر آن تاکید کرده اند، پرهیز از اسراف در تبلیغات و البته جلوگیری از نفوذ افراد وابسته به باندهای قدرت و ثروت است و سوالی که در برابر موافقان این طرح قرار می گیرد آن است که آیا استانی شدن انتخابات مجلس بیهوده و بی اساس هزینه های تبلیغات را افزایش نخواهد داد؟! این افزایش هزینه منجر به نفوذ افراد وابسته با باندهای قدرت با پول های بادآورده حاصل از رانت و فساد نمی شود؟ و در این بین دولت ها و یا جریان های نزدیک به دولت های رأس کار در این زمینه چه نقشی ایفا خواهند کرد؟! ائتلاف های قارچ گونه چگونه نقش آفرینی خواهند کرد و حمایت رسانه ای در سطح استان چه نقشی بر عهده خواهد داشت؟!
همواره یکی از مسائل تنش زا در کشور روابط میان نمایندگان مجلس و دولت – استانداران و فرمانداران- در سطح شهرها و استانها بوده است و این مسئله وقتی به صورت درگیری باشد، سعی در جابجایی فرماندار و استاندار و یا محدود ساختن نماینده قوت می گیرد و وقتی این روابط حسنه باشد توصیه ها، سفارش ها و خدای نکرده اعمال نفوذها صورت جدی به خود می گیرند، هر چه هست دوستی و یا احیانا دشمنی محدود به یک شهر یا شهرستان می گردد اما با استانی شدن انتخابات دامنه این روابط و مسائل مربوط به آن افزایش نمی یابد؟!
مهمترین نکته ای که در پایان باید به آن اشاره کرد آن است که وقتی نماینده مجلسی اولویت های استانی را بر اولویت های ملی ترجیح می دهد که نظارتی بر وی نباشد و وعده های بی پایه و اساسی را در دوران انتخابات مطرح کند و – در صورت میل به وفای عهد- از آغاز مسئولیت به دنبال همان مسائل خواهد بود و راه علاج این امر نیز اشاره آن حکیم فرزانه مبنی بر نظارت بر نمایندگان مجلس است، طرحی که به دلیل تعارض با منابفع برخی هیچ گاه به صورت جدی دنبال نشد.