به گزارش پایگاه خبری تحلیلی صدای دانشجو، به نقل از دانا؛ قیام مردم ایران در اواخر دهه 1320 و دو سال سرنوشت ساز 31 و32 که در نهایت منجر به کودتای 28 مرداد شد بعد از 6 دهه همچنان مورد بحث و نزاع های سیاسی است، اینکه دشمنان کشور حتی در اجرای قوانین خود مبنی بر دسترسی آزاد به اطلاعات اسناد مربوط به این واقعه را بایکوت می کنند و بعد از سالها با یک برنامه و ترتیب خاصی آن را انتشار می دهند، نشان از توجه ویژه آنها به این موضوعات و بهره برداری مطلوب برای کسب منافع خود است.

طی انتشار اسناد جدید کودتا توسط وزارت خارجه آمریکا رهبری و نقش این کشور در سرنگونی دولت قانونی دکتر مصدق ثابت شده و آن را جزئی از برنامه سیاست خارجی خود عنوان کرده اند، این باید برای قشری از روشنفکران و مردم ما نشانه ای از رفتار خصمانه این کشور علیه هرگونه استقلال گرایی و ظلم ستیزی و استیفای حقوق ملت باشد؛ موضوعی که عده ای نمی خواهند در ایران آن را بپذیرند.

دولت دکتر مصدق و نهضت ملی شدن بدون تردید قطع نفوذ و دست قدرت های استعمارگر به ویژه بریتانیا از منابع ثروت و حکومت کشور را دنبال می کرد و در این مسیر با پیگیری سیاست موازنه منفی محدود کردن منافع شوروی و آمریکا را نیز در دستور کار قرار داد.

حال این سوال مطرح است که مهمترین ویژگی عملکرد دکتر مصدق و قیام ملی شدن نفت چه بود؟ پاسخ به این سوال ساده است؛ در ظاهر قطع اختیار تاراج منابع نفت جنوب از دست انگلستان و در عمل جلوگیری از حضور و نفود بیگانگان و اعمال قدرت توسط آنها و تشکیل حکومت مستقل که بر اساس خواست و رای مردم شکل گیرد.

مهمترین ویژگی این حرکت که گاهی آنقدر پررنگ می شود که مورد انتقاد دوستان دکتر مصدق هم قرار می گیرد مقاومت سرسختانه وی در برابر انگلیس به عنوان دولت بیگانه است که در نهایت طرف مقابل را وادار به کنشی به اسم کودتا کرد؛ صرف نظر از اشتباهات تاریخی وی که در نهایت منجر به از بین رفتن تلاش مردم شد، اما این آرمان بلند که در جهت استقلال کشور بود بسیار با ارزش و مورد احترام تاریخ است.

اما نکته ای که بسیار جالب است این نکته می باشد که در 60 سال بعد از این واقعه جریانی همواره از دکتر مصدق دفاع کرده که در مواضع سیاسی و خارجی خود چشم به غرب و خارج از کشور دوخته است! مدافعال امروز مرحوم مصدق نه به دنبال مبارزه با استکبار انگلیس و آمریکا بلکه به دنبال تنش زدایی و برقراری رابطه و حل اختلافات در سایه تعامل هستند و وقتی موج گسترده قراردادهای اقتصادی که بعد ازتوافق هسته ای شکل گرفت را بررسی کنیم می توانیم احتمال دهیم که این دقیقاً پیگیری مدل برعکس نهضت ملی یعنی موازنه مثبت است، به این مفهوم که با دادن امتیازات به کشورهای طرف توافق، در صحنه روابط خارجی از نظر مثبت آنها استفاده شود.

طبعاً انتظار می رود حامیان شخص دکتر مصدق مقاومت در برابر بیگانگان و به خصوص آمریکا را که با کودتا دولت قانونی وی را سرنگون کرد از اهداف خود بدانند، ولی دقیاً برعکس امروز آنها در مقابل آرمان آن مرحوم قرار گرفته و به دنبال ایجاد رابطه و تنش زدایی با آمریکا هستند و هنگامی که حرکتی برای کم کردن این شکاف تاریخی می شود با همه وجود از آن دفاع می کنند.

این موضوع از تناقض های تلخ تاریخ معاصر ماست که نشان می دهند تا چه حدی می شود در تحلیل تاریخی دچار انحراف و خطا شد.

به همین مناسبت به سراغ تعدادی از کارشناسان و مورخان رفتیم تا از جزئیات بیشتری درباره این واقعه تاریخی پرده برداریم. 

* شاه قدرتی نداشت که مصدق را برکنار کند/ آمریکا دنبال ذخایر نفتی ایران بود

 غلامعلی رجائی مشاوره اسبق رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام در این باره اظهار داشت:  آمریکا در کودتای 28 مرداد سال 1332 و برکناری دولت مرحوم مصدق نقش داشته است که خود آمریکایی ها هم اگر چه مدت ها پرده پوشی می کردند اما بعد ها مجبور شدند بعد از 64 سال به آن اقرار کنند.

وی گفت: البته معمولا آمریکایی ها حتی بعد از 30 سال اسنادی که طبقه بندی ندارد و بحث محرمانه بودن آن برداشته می شود منتشر می کنند، اما در خصوص کودتای 28 مرداد اخیر طبقه بندی را برداشتند و با گذشت بیش از دو برابر زمان نسبت بقیه اسناد ، اسناد نقش آمریکا در کودتای 28 مرداد منتشر شده است.
 
مشاوره اسبق رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام بیان داشت: علاوه بر اسناد، آمریکایی ها تصاویری هم منتشر کردند، اسنادی  که رابطه سفارت آمریکا در تهران با وزارت امور خارجه ایران  را نشان میدهد که در این رابطه سفارت آمریکا پیشنهاد هایی به وزارت امور خارجه می کند مبنی بر اینکه دولت مصدق در حال سقوط است، شما تا دولت زاهدی روی کار آمد 5 میلیون دلار به دولت اختصاص می دهید و این مسئله را با پیام محرمانه ای ارسال می کند.
رجائی خاطر نشان کرد: در سند دیگری که منتشر شده و متن آن موجود است، سفر آمریکا با محمد رضاشاه ملاقات می کند و رسما از شاه می خواهد که بیانه ای صادر کند و از مردم و ارتش بخواهد که از زاهدی حمایت کنند.
کارشناس مسائل سیاسی افزود: وزیر سابق خارجه آمریکا خانم آلبرایت رسما از نقش آمریکا در کودتای 28 مرداد رسما عذرخواهی کرد و وزیر امورخارجه ایران در پیام های که توئیت کرد با طعنه اعلام کردند که افتضاح کودتای 28 مرداد هنوز هم دامن آمریکا را گرفته است.
 
وی تصریح کرد: بر خلاف آنچه آمریکایی ها می گفتند که شاه حق داشت مصدق را برکنار کند چون نقض قانون عمل می کرد اما شاه نمی توانست و قدرتی نداشت که مصدق را برکنار کند این حرف پوشاندن نقش خودشان در کودتا بود.
مشاوره اسبق رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام  تاکید کرد: جدیدا کنگره آمریکایی ها منهای بحث ارتباط با ایران، وزارت خارجه را مجبور کرد که تاریخ دیپلماسی آمریکا را بنویسند، باید گفت تاریخ دولت آمریکا در دوران دولت آیزنهاور نمی تواند بدون بحث کودتای 28 مرداد در ایران نوشته شود، به همین خاطر ناچار شدند برخی اسناد را منتشر کند البته باز هم همه اسناد منتشر نشده است، اما همان 375 قطعه ای که منتشر کردند نقش آمریکا را کاملا مشخص می کرد.
وی گفت: بعد از این که اسناد نقش آمریکا در کودتا 28 مرداد در ایران منتشر شد یکی از سناتور های آمریکایی اعلام کرده که ما چکار می کنیم! ما تاریخ آمریکا را با انتشار این اسناد مسموم می کنیم، چون عملا ثابت می کنیم " CIA " در برکناری یک دولت ملی در ایران نقش داشته است.
 
رجایی بیان داشت: سوال مهم اینجاست که چرا آمریکا وارد کودتای 28 مرداد می شود، تا این مدت انگلیس پشتیبان بود باید گفت دولت انگلیس در قضیه شرکت های نفتی ضربه خورده است بنابراین وجاهت لازم را ندارد و همچنین حزب توده به دلیل آزادی عملی که پیدا می کند باعث نگرانی آمریکا می شود.
مشاوره اسبق رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام  خاطر نشان کرد: نباید فراموش کنیم که این دوره، دوره جنگ سرد و رقابت شدید آمریکا و شوروی است و قاعدتا این دو قدرت رقابت شدید در منطقه خلیج فارس دارند و بخش عمده خلیج فارس هم نفت است، بنابراین باید از شاه حمایت کنند تا جریان نفت سودآور با ثبات شاه برایشان سود آور باشد، همچنین بحث بحران انرژی برای آمریکا نگران کننده است و در رقابت با شوروی شاه باید بماند، مصدق باید برود تا آمریکایی ها بتوانند بحران انرژی خودشان را مدیریت کنند.
کارشناس مسائل سیاسی افزود: وقتی می گوییم که آمریکا در کودتای 28 مرداد دخالت کرد به خاطر این است که می بینیم عملا وقتی که بحث نفت نقش آفرینی می کند و مصدق سقوط می کند و شاه سرکار می آید، کنش هایی که از دولت محمد رضا پهلوی می بینیم کنش های کاملا هماهنگ و موافق با آمریکا است.
 
وی گفت: وقتی انگلیس جای خودش را به آمریکا می دهد مشاهده می کنیم که شرکت های آمریکایی در حال رقابت شدید هستند که بازار ایران را قبضه کنند و جای انگلیسی ها را که وجاهتی ندارند بگیرند.
رجائی اظهار داشت: آمریکا شاه را در سلطنت تثبیت می کند که در رقابت با شوروی که به فعالیت های حزب توده امید بسته بود بتواند بحران انرژی را کنترل کند، متاسفانه در این زمان عناصری غیر مذهبی ملی شدن صنعت نفت تحرکاتی داشتند که باعث می شد نیروهای مذهبی نتوانند خوب عمل کنند و نیروهای مذهبی منزوی شدند.
مشاوره اسبق رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام  گفت: وقتی عناصر غیر مذهبی زمینه پیدا کردند حزب توده هم در این فاصله زمینه تحرکات بیشتری پیدا کرد ، در خاطرات آیت الله فلسفی وجود دارد که در این زمان  فعالیت و تحرکات حزب توده بیشتر می شود که به وی می گویند به زودی مصدق سقوط می کند و بنابر قوانین کمونسیتی منزل و ماشین شما در اختیار ما قرار می گیرد.
رجائی تاکید کرد: برخی ها نقش حزب توده را هم پر رنگ جلوه می دادند البته  حزب توده فعالیت اش بیشتر شده بود اما در نهایت رقابت آمریکا و شوروی که آمریکا را بیشتر مصمم کرد به خاطر ذخایر انرژی در خلیج فارس شاه را برگردانند و همین کار را هم کردند، جدیدا خود آمریکایی ها کتابی منتشر کردند و اعتراف کردند که در سقوط دولت مصدق دخالت کردند تا جایی که خودشان اعلام کردند با این اعترافات تاریخ خودمان را مسموم می کنیم.
 
 
* سردسته کودتای 28 مرداد سازمان اطلاعات مخفی بریتانیا و انگلیس بود

سید محمدعلی گلاب زاده استاد و پژوهشگر تاریخ نیز با اشاره به اینکه کودتای 28 مرداد 1332 یکی از وقایع مهم و تاثیرگذار در سرنوشت کشور و مردم ایران بود، گفت: سال ها بود که حقوق نفتی مردم ایران در رهگذر حمایت هایی که دولت وقت از انگلیس و آمریکا می کرد، پایمال می شد؛  مصدق که به این نکته به خوبی توجه داشت، می دانست اولین مسئله برای بنیان گذاشتن یک حکومت و دولت مستقل، کوتاه شدن دست بیگانگان از درآمدهای نفتی و لحاظ شدن این درآمدها به مردم ایران است.

این استاد و پژوهشگر تاریخ کرمان با بیان اینکه مخالفت ها از آنجا شروع شد که دولت مصدق خواست این حق را برای مردم ایران احقاق کند؛ اذعان داشت: سردسته این کودتا سازمان اطلاعات مخفی بریتانیا و انگلیس بود اما انگلیس مثل همیشه زرنگی های خاصی داشت؛ یعنی خود کمتر ظاهر می شد و عده ای مانند آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا را جلو می انداخت.

وی افزود: بنابراین بریتانیا اطلاعات آمریکا را هم با خود همراه کرد؛ در کنار آنها ارتش شاهنشاهی بود که تعلق خاطرخاصی نسبت به شاه داشتند و ذهن آنها را به گونه ای آماده کرده بودند که اعتقاد داشتند پایدار بودن دولت و ملت منوط به ماندن شاه است و این شعر را همه جا مطرح می کردند که "به شه ملک و ملت بود پایدار".

گلاب زاده خاطرنشان کرد: این افراد بقای مملکت را در بقای شاه می دانستند، بنابراین ارتش در این زمینه همکاری خاصی کرد؛ شکل گیری چگونگی عملیات در 24 مرداد 1332 بود که عده ای از افسران سیا در نیمه شب در جای امنی در تهران دور هم جمع شدند و قرار شد عملیاتی که نام آن را آژاکس گذاشته بودند، درنیمه شب آغاز شود.

این پژوهشگر و محقق مسائل تاریخی با اشاره به اینکه این عملیات چند فاز داشت، عنوان کرد: یک فاز عملیات این بود که تغییرات را از مساجد آغاز کرده و برخی روحانیون را که آمادگی دارند، تشویق کنند که علیه حکومت و دولت دکتر مصدق وارد عمل شوند و ذهن مردم مسلمان و متدینی که خواهان سرفرازی وسربلندی اسلام و مملکت بودند، شست و شو دهند.

وی بیان کرد: یکی دیگر از جنبه های عملیات، مسئله خلع مصدق به وسیله مردم وسپس تظاهرات مردمی بود که برای این کار از چهره های مانند شعبان بی مخ استفاده کردند؛ و در نهایت اعلام پیروزی سپهبد زاهدی به عنوان نخست وزیر وقت و سقوط دکتر مصدق مدنظر بود.

*نقش تیمور بختیار در کودتای ننگین 28 مرداد

اردشیر کشاورز مورخ کرمانشاهی هم در خصوص کودتای 28 مرداد و نقش برخی از عوامل داخلی در این کودتا اظهار داشت: یکی از عوامل مهم در این کودتا فردی به نام تیمور بختیار فرمانده تیپ کرمانشاه بود که از عوامل مهم کودتای ننگین 28 مرداد 32 محسوب می شود.

وی افزود: علی رغم اینکه تیمور بختیار دارای خانواده ای وزین بود و پدر و عموهای ایشان در مشروطیت و جنگ جهانی نقش فعالی داشتند، خودش نقشی منفی را ایفا کرد.

این مورخ کرمانشاهی در خصوص چگونگی اقدامات فرمانده وقت تیپ کرمانشاه در کودتای 28 مرداد گفت: بختیار دکتر مصدق را فریب داد به این صورت که گفته بود قصد دارد تیپ را به منطقه اورامان ببرد تا در آن جا با تحرکاتی که از سوی کشور همسایه صورت گرفته، مقابله کند اما در خفا قصد داشت که تیپ را به سمت تهران ببرد.

کشاورز گفت: بختیار پیش بینی کرده بود که اگر تحرکات 25 مرداد منتهی به شکست شد فاز دوم کودتا در روزهای بعد صورت می گیرد. در همین رابطه سرهنگ عباس فرزانگان  از تهران به کرمانشاه آمده بود تا طرح اعزام تیپ کرمانشاه به تهران داده شود.

این نویسنده کرمانشاهی در خصوص فریب کاری بختیار گفت: تیمور بختیار نیروهای خود در مسیر بلوار طاق بستان مستقر کرد تا این گونه وانمود کند که قصد دارد به سمت اورامان حرکت کند اما می خواست به تهران برود.

به گفته کشاورز، تیمور بختیار بعد از  فعل و انفعالات کودتا عازم تهران شد و توانست به فرماندهی پادگان سلطنت آباد برسد. بعد از آن که شاه برگشت یک درجه گرفت و سرتیپ شد و بعد هم ساواک را تاسیس کرد.

وی در خصوص افرادی که نقش مهمی در کودتای 28 مرداد داشتند، گفت: در تهران برادران رشیدیان، بازنشستگان ارتش، ارازل و اوباش که از سازمان سیا پول گرفته بودند در این کودتاه نقش موثر داشند اما متاسفانه مردم در مقابل آن ها کوتاه آمدند.  البته در این میان تندروی های حزب توده هم در تحقق کودتا بی تاثیر نبود.

کشاورز در پایان خاطر نشان کرد: نفوذی های آمریکا در داخل کاری کردند که کودتای 28 مرداد انجام شود. البته در مرحله اول شکست خورد اما در ادامه با پیروزی همراه بود.

*  کودتای 28 مرداد نمونه بارز نفوذ در امور کشور بود

مولوی عبدالرحیم ریگیان پور امام جمعه اهل سنت شهرستان میرجاه نیز با اشاره به این مطلب که در زمان حکومت رژیم پهلوی در ایران تصمیم گیرنده اصلی کشورهای غربی بودند، اظهار کرد: ملی شدن صنعت نفت ایران منافع مالی و سیاسی دولت های انگلیس و آمریکا را قطع می کرد و از آنجایی که استعمار پیر در زمان جنگ سرد ارتباط قوی با آمریکا داشت با کمک دلار های آمریکایی و عده ای از رجال سیاسی برعلیه دولت وقت که منافع آنها را از بین برده بود کودتا کردند.

وی با اشاره به اینکه منابع و ذخایر ملی ایران متعلق به مردم است، افزود: شاه ایران که هیچ اختیاری از خودش نداشت و نتوانست با آمریکا و انگلیس مخالفت کند و دستور برکناری و محکومیت مصدق را داد و این موضوع باعث قدرت گرفتن شرکت های آمریکایی و انگلیسی در کشور شد و دولت آمریکا بعد از کودتای ننگین 28 مرداد 1332 نفوذ و قدرت بیشتری برای دخالت در امور و اداره کشور پیدا کرد .

امام جمعه اهل سنت میرجاوه با اشاره به اینکه کودتای 28 مرداد نمونه بارز نفوذ و دخالت بیگانگان در امور کشوراست خاطر نشان کرد: کشور های غربی بلافاصله بعد از کودتا پیشنهاد کنسرسیوم نفت را به ایران دادند که در این قرارداد ایران موظف می شد به مدت25سال نفت ایران را بهایی بسیار ناچیز و قیمتی ثابت به کشور های غربی بدهد .

وی با اشاره به جریان فتنه 88 تصریح کرد: دشمنان قسم خورده ایران همچنان به دنبال نفوذ و دخالت در امور کشور هستند در سال 88 با فریب عده ای از افراد سیاسی به دنبال تکرارجریاناتی مانند کودتای 28 مرداد 1332 و نفوذ درکشور بودند که هوشیاری مردم و رهبری دست بیگانگان را از کشور کوتاه کرد .

* ورود جدی آمریکا به عرصه سیاست ایران بعد از کودتای 28 مرداد

حجت الاسلام احمد رهدار رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیقات اسلامی فتوح اندیشه نیز در خصوص درس های تاریخی ماجرای کودتای 28 مرداد اظهار داشت: کشور ایران طی 200 سال نزدیک به 50 نهضت را تجربه کرده است که در برخی از آن ها شکست یا پیروزی داشته و برخی دیگر گستره ملی و منطقه ای بوده اند که همه آن ها میراث به جا گذاشته اند.

وی افزود: تمدن ظرف گسترده ای است و تکثرات زیادی را می طلبد که ایجاد و مدیریت آن به یک تجربه سنگینی نیاز دارد و معمولا در زندگی های یکنواخت اجتماعی حاصل نمی شود ، این مورد در ارتباط با افرادهم صادق است زیرا فردی که سختی کشیده روزگار است نسبت به فردی که در زندگی بی حاشیه و آرامی قرار داشته دارای دو تجربه و توان متفاوت هستند و کشور ایران نیز از این امتیاز برخوردار است که جزء کشورهایی بوده که تحولات تاریخی را تجربه کرده و اگر امروز ادعای آمادگی خیز تمدنی داریم و می گوییم در آستانه تمدن نوین اسلامی هستیم گزاف نگفته ایم.

رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیقات اسلامی فتوح اندیشه با بیان اینکه یکی از جریانات تاریخی که برای ما سرمایه ایجاد کرده و عبرت ایجابی و سلبی شده ماجرای کودتای 28 مرداد است، افزود: باید کودتای 28 مرداد را با توجه به مسئله ملی شدن صنعت نفت تحلیل کرد زیرا هر دو مورد در زمان تحلیل چند امتیاز و درس دارند.

وی ادامه داد: در ماجرای منتهی به کودتای 28 مرداد در بین رهبران اصلی نهضت آیت الله کاشانی (ره) و مرحوم مصدق اختلاف افتاد و این اختلافات ضربه هایی به دنبال داشت، این گونه اختلافات قبل از آن در نهضت مشروطه تجربه شده بود و آن جا هم به دلیل اختلاف رهبران ضربه سهمگینی را متحمل شدیم.

حجت الاسلام رهدار ضمن بیان اینکه امام (ره) در آغاز حرکت انقلابی خود در اوایل دهه به خاطر تجربه ای که داشتند برای جلوگیری از ایجاد اختلافات تلاش می کردند بیانیه هایی که می نوشتند را اکثر مراجع امضا کنند، ادامه داد: امام (ره) شخصا بیانیه می نوشتند و امضا می کردند و خودشان به منزل آقایان شریعتمداری ، اراکی، مرعشی و ...می رفتند تا آن ها نیز بیانیه را امضا کنند تا چیزی که در اختیار مردم و در برابر حکومت قرار می گیرد به نام بیانیه مراجع عظام تقلید وقت قرار بگیرد نه بیانیه شخص امام(ره) ؛ این درسی بود که امام خمینی از مشروطه و نهضت نفت فرا گرفته بود که اگر اختلاف به میان بیاید توجیه کار در بزنگاه های تاریخی برای مردم سخت است و تا زمانی که بخواهیم توده مردم را توجیه کنیم که چرا اختلاف به وجود آمده و چه چیزی حق و یا باطل است صحنه را باخته ایم و در زمان باخت هر دو طرف صحنه ضربه می خورند کما اینکه در ماجرای نهضت نفت در دهه آخر عمرش آیت الله کاشانی زمین گیر شد و مرحوم آقای مصدق هم خانه نشین و تبعید شد و دود این ماجرا به چشم هر دو طرف رفت.

وی بیان داشت: درس دیگر ماجرای کودتای 28 مرداد نحوه ورود به عرصه سیاست است که یک عالم دینی از چه جایگاهی باید حوزه سیاست را مدیریت کند که در کودتای 28 مرداد و نهضت نفت، مرحوم آیت الله کاشانی همان عالم دینی بود که مدیریت اصلی اجتماع را به عهده داشت و به خوبی نقش آفرینی کرد.

نویسنده‌ حوزه‌های معرفتی و تاریخی ادامه داد: مرحوم آیت الله کاشانی برای این که صحنه را مدیریت کند در یک مقطعی پایگاه تصرف اجتماعی خود را نهادهای دولتی وقت قرار داد و لذا پذیرفت نماینده مجلس شود و همچنین رئیس مجلس شد و در همان موقع امام خمینی (ره) به رغم جوانی و تجربه کمی که در آن زمان داشتند به آقای کاشانی تذکر دادند که به مجلس رفتن شما اشتباه بود.

کسی که می خواهد سیستمی را به هم بزند نمیتواند به سیستم برود بلکه باید پایگاه تصرف در آن سیستم را خارج از سیستم قرار دهد زیرا وقتی درون سیستم قرار بگیرید ساختارهای حاکم بر سیستم دست و پا را می بندد و این درسی بود که امام(ره) از نتیجه کار اشتباه  آیت الله کاشانی گرفته بودند.

وی گفت: در ماجرای انقلاب یکی از پیشنهاداتی که امثال بختیار به حضرت امام(ره) مصرانه می دادند این بود که دولت جدید را انتخاب می کنیم و در این دولت 10 وزیر به انتخاب خودتان برای شما باشد اما امام(ره) این درخواست را نپذیرفت و آن ها پیشنهاد دیگری مطرح کردند که به سبک واتیکان عمل کنیم یعنی به عنوان مثال شهر قم برای شما باشد و در آنجا واتیکان درست کنید و آن را برای شما ،خود مختار می کنیم.

امام(ره) به این موضوع توجه داشت که با این گونه پیشنهادات نمی تواند نهضت خودش را در فرمت یک انقلاب تمام عیاری از جنس انفجار نور محقق کند، بنابراین در این بازی ورود نکرد زیرا درس و تجربه خوبی از نحوه تعامل با سیاست مرحوم آیت الله کاشانی گرفته بود.

حجت الاسلام رهدار ماجرای ماهیت انگلستان و آمریکا را درس دیگری از نهضت نفت مطرح کرد و با بیان اینکه آمریکا به صورت جدی در عرصه سیاست ایران بعد از کودتای 28 مرداد وارد شد، افزود: یکی از دلایل خوش بینی مرحوم مصدق به آمریکا به عنوان نیروی سوم این بود که از طرفی آمریکا را دارای قدرت می دانست و از سویی دیگر به دلیل عدم سابقه استعماری آمریکا در ایران امیدوار بود اگر پای آمریکا به ایران باز شود راه انگلستان به ایران بسته می شود و در واقع آقای مصدق اعتماد بیجا به آمریکا داشت که همین اعتماد بعدها بلاهایی بر سر او آورد و کودتا رخ داد.

وی ادامه داد: امام (ره) و مردم در ماجرای انقلاب اسلامی تجربه بی اعتمادی به آمریکا را داشتنند و می دانستند نباید به بیگانگان اعتماد کنند و همچنین متوجه شده بودند که در ماجرای 28 مرداد دست آمریکا و انگلستان در پشت پرده با هم است.

استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: اصل ماجرای نهضت نفت برای کوتاه کردن دست انگلیسی ها از ذخیره نفتی ایران بود اما بعدها ایران متوجه همکاری انگلستان و آمریکا شد و این تجربه ای بود که برای ایران به دست آمد تا به هیچ یک از کشورهای آن طرف آب توجه نشود.

وی بیان داشت: این که امام (ره) فرمودند آمریکا از انگلیس بدتر و انگلیس ازآمریکا بدتر، همه از هم بدتر و پلیدتر هستند، سگ زرد برادر شغال است یا اینکه شعار نه شرقی نه غربی جمهوری اسلامی طرح می شود، تجربیاتی است که در طول تحولات تاریخی یک یا دو صد دهه اخیر به دست آمده بود.

حجت الاسلام رهدار گفت: یکی از دلایلی که رهبر انقلاب در قضیه برجام بر روی آن پافشاری داشتند و می فرمودند: به آمریکایی ها خوش بین نیستم و آن ها بدعهد هستند ، این بدعهدی ، تجربه تاریخی ایران در تعامل با آمریکایی ها بود و این گونه نیست که بگوییم چون از اول انقلاب مرگ بر آمریکا می گفتیم نسبت به آمریکا بدبین هستیم بلکه نزدیک به دویست سال است که در سیاست های خارجی خود با کشورهای قُلدر اروپایی و آمریکایی تجربه کرده ایم که آن ها اخلاق سیاسی ندارند.

وی مطرح کرد: یکی از دلایل شکست نهضت نفت در نهایت این بود که نهضت نفت پایگاه ایدئولوژیک نداشت، ایدئولوژی پشت نهضت نفت یک ایدئولوژی ناسیونالیسم بود و ناسیونالیسم به تنهایی نمی تواند ایدئولوژی برتر یک جامعه باشد.

همه کشورهایی که بر پایه ناسیونالیسم می خواستند دست به اقدام بزنند در انتها با شکست مواجه بودند زیرا قَد وقواره ناسیونالیسم به اندازه ای نبوده که بتواند یک ملت را به ویژه در بحران های تاریخی، گذر تکاملی بدهد .

رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیقات اسلامی فتوح اندیشه ادامه داد: امام(ره) در ذیل اسلام دفاع از ناسیونالیسم ، ملت و خاک ایران می کرد، مرحوم بازرگان تشخیص بسیار خوبی داده بود که در کتاب ایران بین دولت خود می نویسد: هم من و هم آیت الله خمینی ایران و اسلام را می خواستیم با این تفاوت که من اسلام را برای ایران می خواستم و آقای خمینی ایران را برای اسلام می خواست.

وی افزود: فدائیان اسلام و شهید نواب صفوی فضا را برای نخست وزیری مصدق باز کرده بودند و قبل از اینکه مصدق به نخست وزیری برسد در یک جلسه رسمی ، او را متعهد کرده بودند که ما تلاش می کنیم تا شما را به قدرت برسانیم به شرطی که وقتی به قدرت رسیدید احکام اسلام را اجرا کنید و زمانی که مصدق به قدرت رسید شهید نواب صفوی نامه ای به او نوشت و گفت: (مواردی همچون دستور برگزاری نماز جماعت در ادارات، بسته شدن کلیه شراب فروشی ها، الزام داشتن حجاب زنان و ...داده و اجرا شود).

مصدق نیز خلاف شرطی که متعهد شده بود نامه را پاسخ می دهد و در جایی تعبیر شده است که مصدق گفت چرا همه دین را از من مطالبه می کنید؟!

حجت الاسلام رهدار در ادامه گفت: وقتی پای مذهب و مولفه های مذهب به میان بیاید جنس اتفاق به اندازه ای می شود که در ماجرای حمله مردم ایران به سفارت روس در نهضت مرحوم میرزا مسیح مجتهدی تهرانی که در کتاب های ما به عنوان ماجرای قتل "گریبایدوف" از آن یاد می شود. "گریبایدوف" نمایشنامه‌نویس، شاعر و آهنگسازی بود که عالم روشنفکری را کمابیش رها کرد و وارد دنیای سیاست شد در آن زمان دستور داده بود دو نفر از زنان گرجی مقیم تهران را به سفارت ببرند و به گرجستان منتقل کنند و در عین حال شایعه شده بود که به زنان در سفارت هتک حرمت شده است و به دنبال فتوای مرحوم آیت الله میرزا مسیح مجتهدی تهرانی ، مردم اعم از زن و مرد به سفارت روسیه ریختند و علاوه بر نجات آن دو زن، 22 دیپلمات داخل سفارت را کشتند.

وی گفت: مردمی که به فتوای یک مرجع به سفارت رفتند تا آن کار را انجام دهند پای همه چیز ایستادند و از آن جا که این احتمال وجود داشت به واسطه آن قضیه، شوروی یک بار دیگر به ایران حمله کند و یک گلستان و ترکمن چای دیگری را به ایران تحمیل کند وجود داشت اما مردم آگاهانه به میدان آمدند زیرا ایدئولوژی انتخابی آن ها سنگینی بود.

نویسنده‌ حوزه‌های معرفتی و تاریخی ضمن بیان این مسئله که رهبران جبهه ملی به خاطر روشنفکر بودنشان، آدم هایی نبودند که پایگاه توده و مردمی را جدی بگیرند هرچند که آقای مصدق شخصا پایگاه مردمی داشت اما این پایگاه مردمی را در حیث روشنفکری نمی دانست.جریان ملی گرایی بر خلاف الگوی امام (ره) که به صورت ویژه مردم را جدی می گرفتند تا به امروز جریانی نبوده که مردم را جدی بگیرند.

وی بیان داشت: امام خمینی(ره) راه موفقیت انقلاب اسلامی را در این می دانستند که مردم را در ساختار، فرایند و مناسبات کشور شریک می کردند و به همین علت است که دشمن به رغم همه تلاش هایی که داشت تا در گردنه های تاریخی بوجود آمده در چند دهه اخیر ضربه جدی به نظام بزنند، موفق نشدند.

* آمریکا برای بازگشت به ایران در حال برنامه ریزی هستند

حجت الاسلام و المسلمین سید عباس تقوی،  مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاههای استان هرمزگان نیز با تاکید بر اینکه 28 مردادماه یاد آور یکی از حوادث مهم سیاسی و عبرت تاریخی دوران معاصر است، گفت: کودتای28 مرداد تنها یک حادثه تاریخی نیست، بلکه باید به عنوان یک مسئله جدی روز مورد توجه قرار گیرد.

مسئول نهاد رهبری در دانشگاههای هرمزگان با اشاره به اینکه حکومت پهلوی، حکومتی ضد شیعی، ضد فرهنگ و کاملا وابسته به غرب بود، یادآور شد: حکومت پهلوی و بویژه شخص رضاخان با حمایت های انگلیس روی کار آمد و توسط آمریکایی ها اداره می شد اما  محمدرضا شاه با حمایت های آمریکایی ها بر اریکه قدرت قرار گرفت که همین عامل  سبب کاهش قدرت انگلیسی ها و افزایش قدرت آمریکائی ها در ایران شد.

تقوی اظهار کرد:افزود: نهضت نفت، نهضتی ضد استبداد و استعمار بود که به دلیل تلاش های نهضت های قبلی شکل گرفت اما وقوع کودتای 28 مرداد سبب بازگشت مجدد استعمار و استبداد شده بود.

وی تصریح کرد: زمانی که یک حکومت نتواند با مردم جامعه خود ارتباط برقرار کند لاجرم برای تضمین بقا، به حکومت های دیگری متوسل می شود در صورتی که توسل به دیگران سبب استبداد و استعمار کشور می شود. 

مسئول نهاد رهبری در دانشگاههای هرمزگان یادآور شد: مردم ایران از 28 مرداد1332 تا سال1342 دوران بسیار خفقانی را سپری کردند تا اینکه فریاد استبداد ستیزی امام(ره) در میان جامعه رواج پیدا کرد اما به قیمت تبعید ایشان به ترکیه شد.

تقوی با اشاره به عوامل دخیل در ایجاد کودتای 28 مرداد بیان کرد:بی بصیرتی مردم، اختلاف رهبران نهضت، نفوذ جریان های وابسته به آمریکا و حماقت برخی از رهبران سیاسی از جمله دکتر مصدق سبب وقوع چنین کودتایی شد.

وی با تاکید بر اینکه  آمریکا مسبب همه گرفتاری های ایران است، اظهار کرد:  وزیر خارجه پیشین آمریکا  رسما اعتراف کرد که در کودتای 28 مرداد ماه نقش داشتند و اخیرا نیز با افشای اسنادی رسما اعلام کردند که در کودتای 28 دخالت داشتیم.

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه های استان خاطرنشان کرد: آمریکا با طراحی کودتای 28 مرداد 1332 سعی داشت مجدد وارد ایران شود اما موفق نشد و از سال 1357 تاکنون برای بازگشت به ایران در حال برنامه ریزی و تلاش هستند.

* کودتای ۲۸ مرداد سند خیانت و نتیجه اعتماد به آمریکا بود

علی زارعی پژوهشگر تاریخ معاصر ایران نیز با اشاره به نقش مصدق در باز کردن پای آمریکا به عرصه سیاست داخلی ایران گفت: مصدق با وخیم شدن اوضاع ایران پس از کنار زدن انگلیسی ها از صنعت نفت ایران، به شدت نگاهش به آمریکا بود که آن هم با خیانت آمریکایی ها مترادف شد.

وی افزود: اصولاً روحیه استکباری و عدم پایبندی کشورهای غربی به اصول انسانی که دنیا را چون جنگل می دانند و انسانها را حیواناتی که در تلاش برای بقا هستند، سبب می شود که شاهد چنین خیانتهایی از سوی آنها باشیم. البته اگر سیاستمدارانی چون مصدق این مفهوم را به خوبی درک می کردند هیچگاه نگاهشان به خارج از کشور نبود.

این پزوهشگر تاریخ ادامه داد: اکنون نیز برخی از سیاستمداران در حال تکرار همین اشتباه هستند که به نظر بنده با توجه به وجود نمونه تاریخی ناموفق برای سیاست های خود به نسبت بی کفایت تر از ملی گرایان دوره مصدق هستند.

زارعی با اشاره به نقش مؤثر رهبری دینی در نهضت ملی شدن صنعت نفت افزود: البته یکی از درسهایی که می توان از کودتای ۲۸ مرداد گرفت این نکته است که اصولاً حرکت‏های بریده از دین‏ در جوامع دینی، محکوم به شکست است.

وی تاکید کرد: بی‌شک مهم‏ترین ضعف نهضت ملی شدن صنعت نفت و یکی از مهم‏ترین عوامل شکست آن در مراحل پایانی‌، همین شعار تفکیک دین از سیاست و جدایی هویت ملی از هویت‏ دینی بود، در نهضت ملی شدن صنعت نفت، اختلاف میان دو رهبر دینی‏ و ملی از یک سو و اساساً عدم اعتقاد رهبر ملی به توان دین در اداره امور سیاسی از سوی دیگر باعث شکست نهضت به بدترین وجه‏ ممکن شد.

زارعی گفت:اشتباه اساسی در نهضت از آنجایی صورت گرفت که مصدق گمان کرد که مردم، ملیت‏ منهای اسلام را می ‏خواهند؛ این در حالی بود که مردم هرچند ملیت را پاس می‏داشتند، اما آن را تنها در سایه اسلام می‏ خواستند. این نکته را حتی در اظهارات نویسندگان و سیاستمداران غربی نیز می توان یافت، هرچند صحنه سیاسی ایران قبل از انقلاب اسلامی همواره متأثر از خواست تحمیلی آمریکاست اما کودتای ۲۸ مرداد را باید سند خیانت و نتیجه  اعتماد به آمریکا و روابطی دانست که سالها حقوق ملت ایران را مورد خدشه قرار داد.

انتهای پیام/چ