به گزارش پایگاه خبری تحلیلی صدای دانشجو،  بیست و یکم تیرماه سالروز قیام مردم مشهد علیه کشف حجاب به عنوان روز عفاف و حجاب نامگذاری شده است. روزی که دژخیمان رضاخان مردم معترض به کشف حجاب را درمسجد گوهرشاد به خاک و خون کشید. بر اساس این روز از ۲۱ تیر ماه لغایت ۲۷ تیر ماه هفته ی حجاب و عفاف نام گذاری شده است.

به همین مناسب خبرنگار پایگاه خبری صدای دانشجو گفتگویی  با فائزه بالایی، استاد دانشگاه بوعلی سینا همدان و از موسسان کانون تربیتی ضحی داشته که در ادامه می خوانید.

در ابتدا خود را معرفی بفرمایید:

فائزه بالایی هستم متولد شهرهمدان دکتری عرفان اسلامی وکارشناس روانشناسی. موسس کانون فرهنگی تربیتی ضحی. اگر بخواهم بیشتر در مورد کانون توضیح بدهم، باید بگویم دغدغه اصلی این کانون تربیت دختران است و تلاش می کند با روش های نوین در عقاید و اخلاق و صفات دینی دختران تاثیرگذار باشد.

از نظر شما مهم ترین  دست آورد حجاب برای زنان چیست؟

باور قلبی من این است که وقتی یک انسان، خصوصا یک زن بتواند با نقش انسانی خودش در جامعه ظاهر شود موجبات موفقیتش فراهم می شود و بهتر است بگوییم که موفقیتش رنگ و بوی نو و جدیدی به خود می گیرد. هرکدام از ما یک جنسیتی داریم یا زن هستیم یا مرد وقتی میتوانیم به معنی واقعی در جامعه حضور فعال اجتماعی و فرهنگی داشته باشیم که جنسیت ها کنار گذاشته شود و با انسانیت وارد جامعه شویم یعنی کاری انجام دهیم که رنگ و بوی جنسیت از میان برخیزد و انسانیت ظهور پیدا کند ، آن چیزی که بیشترین کمک را در این راستا میکند حجاب است .هر میزان به حجاب اسلامی و الگوی اسلامی آن نزدیکتر شویم انسانیت در حقیقت بیشتر تبلور و ظهور پیدا میکند و این از نظر من نقطه عطف حجاب است .

تفکر اسلامی از زنان نمی خواهد در منزل بمانند زیرا اگر قرار بود بر این بود اصلا نیازی به حجاب نبود بلکه از زنان خواسته میشود که با حجاب در جامعه حضور پیدا کنند چرا که حجاب موجب میشود انسانیت آنها در جامعه بروز پیدا کند و نه جنسیت آنها، البته این حجاب ظاهری نیز به تنهایی  کفایت نمیکند آن چیزی که حجاب را برجسته و زیباتر میسازد این هست که همراه با حیا و عفاف باشد.

در حال حاضر وضعیت حجاب در جامعه ایرانی را چگونه ارزیابی می کنید؟

در ارتباط با وضعیت حجاب در جامعه ی ما دو دیدگاه وجود دارد:

یک نگاه که وضعیت جامعه را بد گزارش میکند و در حقیقت ، تمرکز این دیدگاه بر روی نقاط منفی حجاب و عفاف در بین خانم ها ست.

و یک نگاه دیگر هم پوشش خانم های ایرانی را با کشور هایی که حد و حصر ندارند مقایسه میکند و میگوید که در کشور ایران ، به خانم ها آزادی نداده ایم.برخی از این دیدگاه تبعیت میکنند. در سال های اخیر قرائت هایی در مورد حجاب اختیاری  شنیده شد، خیلی از بازیگر ها و حتی برخی از روحانیون معتقد بودند بهتر است حجاب به سمت اختیاری بودن پیش برود و میگفتند :«آن چیزی که ما برای خانم ها در نظر گرفته ایم یک حجاب حداکثری هست.

 وقتی میخواهیم در قضیه ی حجاب صحبت کنیم ، باید به دو نکته توجه داشته باشیم:

نکته ی اصلی این هست که در مورد وضعیت حجاب ، کار کارشناسی با آمار و مستندات دقیق انجام نشده است.

و نمیتوانیم تمامی مناطق و استان ها را با هم مقایسه کنیم ، در حالی که میبنیم بعضی از شهرستان ها و مناطق وضعیت حجاب خوبی دارند. خانم ها به حجاب توجه میکنند و به آن بها میدهند ، باید به این نکته توجه کرد که همه ی مناطق را به صورت یک پارچه نبینیم.

مسئله ی دوم این است که وضعیت حجاب در ایران مناسب نیست .ما مدعای یک حکومت اسلامی و دینی هستیم و میخواهیم قوانین اسلام را در کشور پیاده سازی کنیم این در حالی هست که تناسب لازم در این مورد به هم خورده است.

راهکار شما برای معضل عدم تناسب حجاب با حکومت ایرانی اسلامی ما چیست؟

به جای تمرکز بر روی سیاه نمایی ها و پیگیری دلایل ، بهتر است به دنبال راه حلی برای موضوع و مسئله ی حجاب باشیم. اینکه چه اقداماتی را باید انجام دهیم. در روان شناسی هم چنین است که افراد به جای تمرکز بر روی راه حل ها و روش های مدیریت ، به این موضوع توجه میکنند که چرا این مشکل برای من پدید آمده است.

انسان هایی که در مورد چرایی صحبت میکنند ، اصطلاحا گفته میشود که تاب آور نیستند. اما انسان هایی که در مورد چگونگی بحث میکنند ، انسان های تاب آوری هستند در جامعه شناسی هم اگر بخواهیم ارتباط افراد و جامعه را بررسی کنیم .ما باید بر روی چگونگی و ارائه ی راهکار ها برای بهبود حجاب و عفاف تمرکز داشته باشیم.

برای بهبود حجاب و عفاف چه راهکارهایی را پیشنهاد می کنید؟

در مورد مسئله ی چگونگی بهبود عفاف و حجاب در جامعه ، بهتر است چند موضوع در جامعه آموزش داده شود:

اول  باید بین عفاف و حجاب و حیا فرق بگذاریم، غالبا این فرق به صورت تفکیکی و متمایز گذاشته نمیشود و منشأ خیلی از اشتباهات هم شاید همین قضیه باشد حجاب را شاید بشود به معنای ظاهری که فرد در پوشش ظاهری به آن دقت کند منطبق کرد همان حجابی که در قرآن کریم هم آمده و حدود آن در خانمها گردی صورت دستها تا موج و پوشیدگی برجستگی اندام است آن چه به نوع ارتباط خانمها با نامحرم و میزان رعایت حریم ها در ارتباط گیری باز می گردد حیا نام دارد. شاید بتوان حیارا حجاب باطنی شمرد.

آیا قصد تبرج ، خودنمایی و معرفی خود به دیگران در هنگام ارتباط با نامحرم هاست یا خیر؟!

 اگر دقیق تر مسئله را بیان کنید باید بگوییم که در ارتباط گیری با مردان دیگر آیا میخواهد خود را به عنوان یک زن معرفی کند یا میخواهد به عنوان یک انسان شناخته شود؟ هر وقت بخواهد خود را به عنوان یک زن معرفی کند یعنی آن حجاب باطنی در او دچار مشکل شده است ، یک بخش دیگری از آن به عفاف باز میگردد و در حقیقت عفاف ملکه نفسانی است که فرد در درون خود پرورش میدهد به منزله این که در ارتباطات و رفتارها و کردارهای خارجی مانع تخلف از حریم های الهی گردد.

عفاف تقوایی است که موجب میشود انسان بر شهوات نفسانی خود غلبه کند. عفاف اختصاص به زنان ندارد و هم زنان هم مردان باید از آن بهره داشته باشند. در ارتباطات بیرونی یک رویه ی باطنی ، که حیا نام دارد و یک رویه ی بیرونی که آن را حجاب ظاهری می نامیم. در حقیقت رعایت پوشش ها است.

خیلی خوب هست که این مطالب را برای افراد تبیین کنیم ، اگر بخواهیم هر کدام را جدا از هم در نظر بگیریم و اضلاع حیا را از عفت ، حجاب را از حیا و حجاب و حیا را از عفت جدا کنیم، نتیجه ی خیلی خوبی در بر نخواهد داشت. شاید در مدتی یک فرد حجاب داشته باشد ولی تا زمانی که در ملکه ی نفسانی به عفاف و حیا ملتزم نباشد ، این حجاب چندان پایداری ندارد چه حجاب باطنی چه ظاهری بعد از مدتی از دست خواهد رفت.

همه ی تمرکزها بر روی حجاب خلاصه شده است ، خیلی کم میبنیم که بر روی عفاف و حیا  مانور داده باشند.

و این نکته ایست که ما باید در کارهای تبلیغاتی حجاب به آن توجه داشته باشیم.

متاسفانه این مسئله در کشور ما مغفول مانده است و حیا و عفاف یک لفظیست که لقلقه ی زبان ها شده و ما اصلا توجه نداریم که همان دلیل اصلی که سبب میشود یک فرد حجاب داشته باشد همان عفت است که به عنوان یک ملکه ی نفسانی در درون افراد پرورش مییابد.

نکته ی بعدی این است که ما در تبلیغات حجاب تمرکز را بر روی خانم ها گذاشته ایم.گویا فقط یک طرف جامعه در مورد عفاف و حجاب نقش دارند و آن هم فقط خانم ها هستند.

 و مردان هر طور که دوست دارند میتوانند در ارتباط باخانم ها رفتار کنند و گاهی دیده میشود که اشتباهی از سوی آقایی رخ میدهد و میگویند ، پوشش خانم هم خوب نبوده و این دلیلی شد که آقا بتواند ....

در تعالیم اسلامی ما ، هم مردان و هم زنان نقش دارند.

ممکن است نقش های آن ها متفاوت باشد ، مثلا در حجاب نوع پوشش ها با توجه به شرایطی متفاوت است.در قسمت حیا و عفاف وظایف زن و مرد مشترک است هیچ فرقی بین زنان و مردان وجود ندارد ، و مردان باید کلمه ی نفسانی خویش را پرورش دهند و در برابر هوای نفسانی خود مقاومت کنند.

در واقع حیا یعنی در ارتباطات خودمان با نامحرمان آن جنبه ی جنسی را در نظر نگیریم و به جنبه ی انسانی توجه داشته باشیم. این موضوع هم در بین زن و مرد تفاوتی ندارد.

 در مسائل ظاهری تفاوت هایی وجود دارد و فقط به خاطر مسائل فیزیولوژی ، روحیات و ویژگی های نفسانی زن و مرد است. در قرآن کریم ، همانقدر که بر روی حجاب ظاهری بانوان تاکید داریم. بر روی حجاب آقایان هم تاکید هست که خدا فرمود، چشم ها را بپوشانید ، از نگاه به نامحرم باردارید.

ما نباید تمرکزمان را بر روی تذکر به خانوم ها و حجاب خانوم ها بگذاریم.

بنده به گشت ارشاد هم نقد دارم ، اگر میخواهیم گشت ارشاد داشته باشیم ، چرا گشت ارشادی نداریم که به آقایون تذکر بدهند؟!

در زمینه ی حجاب مهم است که ما به هر سه ضلع توجه داشته باشیم.علاوه بر این موضوع ، تنها مسئول این قضیه را خانم ها ندانیم.خانم ها و آقایون هر دو درین موضوع نقش دارند ، البته باز هم تاکید میکنیم که نقش ها متفاوت است. و این موضوع به معنایی نیست که یک طرف قضیه هیچ نقشی ندارد.

مسئله ی دیگر این است که ما باید یک برآورد کنیم و ببینیم در این چهل سال در زمینه ی حجاب چه اقداماتی را انجام داده ایم.

از نظر من به طور عمده سه کار انجام شده است: یکی از کارها که انجام دادیم ، این بوده که بنر ها و تبلیغات خیابانی در مراکز و شهر های مختلف نصب شده و بر روی آن شعار هایی با مضامین نزدیک به اینکه ،زن یک گوهر درونی دارد و باید خود را از نامحرم ها بپوشاند و امثالهم ، بر روی آن نوشته ایم.

یک قسمت دیگر از تبلیغات که ما داشته ایم ، کاری بود که با عنوان گشت ارشاد ، در سال های مختلف با شکل و شمائل متفاوت برگزار شد.

یک نمونه ارشادی بود که در داخل شهر ها میچرخیدند و اخیرا هم پیامکی برای خانم هایی که حجاب خوبی نداشتند توسط نیروی انتظامی ارسال میشد.

و یک اقدامی که  با وجود تفاوت سیاست های دولتهای مختلف انجام شده این است که در  گزینش برخی ارکان ها و برخی از موسسات ، حجاب لحاظ شده است.

این مجموعه ی کارهایی بوده است که ما برای حجاب انجام داده ایم، واقعیت این است که ما اساسا فاصله ی زیادی با کار هایی که باید انجام بشود داریم. به لحاظ اینکه کار فرهنگی ، عمیق و دراز مدت است و نیاز به سرمایه گذاری های بلند مدت داریم ، نباید انتظار داشت در عرض شش ماه جواب بگیریم .

دقت کنیم که حجاب یکی از فروع دین است مانند نماز، روزه و...

چه کسی خود را ملزم و مقید به فروع دین میکند؟!کسی که به لحاظ اعتقادی و باوری در مرتبه ی بالاتری قرار گرفته باشد.

اگر در فرد اعتقادات راسخ وجود داشته باشد، مسلما الزاماتی که در دین و شأن گفته شده برای او راحتتر و هموارتر خواهد بود و بهتر میتواند به آن عمل کند. اگر ما میخواهیم نتیجه ی خوبی در قسمت عفاف و حجاب بگیریم ، باید باورهای دختران و پسران خودمان را بارورتر کنیم. وقتی آن ها باور های سطحی و ظاهری دارند یا اساسا باورهای دینی ندارند. انتظار اینکه به حجاب ملزم بشوند یک انتظار بیهوده است.

وقتی افرادی که دچار تحول درونی میشوند به سمت توبه ی درونی  و عقایدشان می روند و آن را بارورتر میکنند ، خودشان بهتر حجاب را رعایت میکنند و خود آن ها تمایل بیشتری به رعایت بیشتر الزامات شرعی دارند.

وقتی ما حجاب را از اعتقاد و پشتوانه و ریشه اش جدا کرده ایم ، نباید انتظار داشته باشیم که افراد جامعه ملزم به آن بشوند. ما انسان ها سه ساحت داریم:

اولین آن را ساحت افکار و عقاید می نامند ،آن چیزی که در ذهن ما جاری است.

و ساحت دوم ، ساحت خلق و خوی و صفات  ما نام دارد. یعنی اینکه من در وجودم چه صفات، خلق و خویی را پرورش میدهم.ساحت سوم هم رفتار ما است و اگر میخواهیم رفتار کسی را تغییر بدهیم، بدون اینکه فکر آن فرد عوض شود ، شما نمیتوانید رفتارش را عوض کنید.

برای اینکه بتوانید رفتار او را تغییر دهید، حتما باید عقیده ی او را عوض کنید.

حجاب یک رفتار است ، وقتی شما میخواهید یک فرد را تغییر دهید، باید اندیشه های آن فرد را اصلاح کنید و او را در مرتبه ی بالاتری قرار بدهید.

در حدیثی نورانی امام علی علیه السلام میفرماید که:

مراقب افکارتان باشید که گفتارتان میشود.

مراقب گفتارتان باشید که اعمالشان میشود.

مراقب اعمال تان باشید که عادتتان میشود.

مراقبت عادتتان باشید که شخصیتتان میشود.

مراقب شخصیتتان باشید که سرنوشتتان میشود.

این مسئله اهمیت بین افکار و رفتار را نشان میدهد و رفتار هم بخشی از گفتار ما است.

بنابر این ما در جنبه های تبلیغاتی خودمان، اگر بر روی باورسازی افراد کار کنیم، نتیجه ی مستقیم آن بر رفتار های دینی از جمله حیا،عفاف و حجاب باز میگردد.

و نکته ی دومی که ما در مسئله حجاب باید دقت کنیم ، الگوسازی است.

چه کارهایی درین زمینه باید انجام بشود؟!

به نظرم در الگو سازی ها باید دقت کنیم، رسانه ها و فضای مجازی نقش عمده ای دارند و بسیاری از سریال ها و برنامه های صدا و سیما حتی آن ها که در مورد ترویج حجاب هستند ، کارشناسی عمیقی ندارند.

در یکی از برنامه های صدا و سیما ، یک خانم محجبه ای در مورد بحران های نوجوانی صحبت میکرد که خود او ، صورتش نماد بی حجابی بود و با وجود حجاب کامل و چادر ، آرایش صورت هم داشت.

ما عملا با این کارمان یک تناقض ایجاد میکنیم مثل این است که همه ی اعضای بدن به یک سمت میروند ، ولی یکی از اعضا به سمت دیگری حرکت میکند و در حقیقت همین عملکرد در بدن گاهی سبب ایجاد بیماری سرطان میگردد.

اگر ما حجاب را به نحوی تبلیغ کردیم که در آن تناقض وجود داشت، نوع حجاب را نمایش داده ایم . آن فرد را با وجود حجاب و آرایش نشان دادیم.این موضوع در مورد الگو سازی ما عملا مشکل ایجاد میکند.

در الگوسازی هایمان باید دقت کنیم ،در بسیاری از فیلم ها و سریال ها فردی که قهرمان داستان است با حجاب نیست ،و قیود را رعایت نمیکند و یا اگر قیود را رعایت میکند ، دقیقا همین تناقض ها در رفتار های ایشان وجود دارد، یک آدم محجبه به معنای حقیقی نیست . ازین افراد فراوان وجود دارد که یک جز از حجاب را رعایت میکنند و حتی ممکن است در ارتباط با نامحرم حیا را رعایت نکند. و یا اینکه در حجاب ظاهری فقط چادر را دارد و آرایش صورت او کامل است. اینگونه افراد محجبه ی واقعی نیستند.

اینکه ما چه الگو هایی را در جامعه تزریق میکنیم و چه تاثیری بر فکر دختر و پسر های نوجوان ما خواهد داشت ، بسیار مهم است .یک نکته ی دیگر این است که بنده فکر میکنم ، در قضیه ی حجاب  گاهی اوقات از ضد ارزش ها به نفع ارزش ها میخواهیم استفاده کنیم .ما نمیتوانیم با بی حجابی ، حجاب را به جامعه تزریق کنیم.یعنی ما نمیتوانیم بخاطر اینکه حجاب را زیاد کنیم ، حد و حدود ها را از بین ببریم.

گاها این اتفاق رخ داده ، مدل لباس هایی که تبلیغ شده ، مدل حجاب هایی که تبلیغ شده ، اینها حجاب نخواهد بود بلکه این ها خودشان علیه حجاب هستند.

مسئله ی دیگر این است که ما در مسائل اجتماعی ، مشکلات را تک عاملی نبینیم.

وقتی این موضوع را درک میکنیم که وضعیت حجاب در جامعه مناسب نیست.فقط این را به عنوان مسئله ی تک بعدی نبینیم،مثلا نگوییم فقط نقش ماهواره هاست.بلکه عوامل مختلفی برای رسیدن به این مسائل نقش داشتند.

یکی از این عوامل ماهواره ها هستند یکی رسانه ها و فضای مجازی و یکی دیگرهم خودمان هستیم. حتی خانواده ها و آموزش پرورش هم درین مورد نقش اساسی دارند.

که متاسفانه درین سال ها از نقش خود غفلت کرده اند.ما باید همه ی این عوامل را با هم در نظر بگیریم و نگاه تک بعدی به مشکلات و مسائل جامعه نداشته باشیم.خانواده ها بخاطر مسائل اقتصادی، بی توجهی به مسائل فرهنگی و.. این نقش را به آموزش و پرورش واگذار کرده اند.و آموزش و پرورش آنگونه که باید و شاید به مسئله نپرداخته است.و محصل آن چیزی است که در جامعه میبینیم.برای اینکه اثر این عوامل از بین برود نباید سراغ یک عامل خاص برویم

بلکه باید به  مجموعه ای از عوامل دقت و توجه کنیم.

متاسفانه تعارض هایی در بخش های مختلف وجود دارد که در تبلیغ حجاب باید به آن دقت کرد.

مثلاً در خانه ، یک مادر حجاب را به عنوان ارزش جا بیندازد و اما وقتی در مدرسه میبیند که معلم ها به حجاب توجهی ندارند و یا حتی اینکه فقط در کلاس درس حجاب دارند و در بیرون اصلا به حجاب مقید نیستند و گاهی معلم ها در فضای مجازی ، حجاب مناسبی ندارند.این کودک دچار تعارض فکری میشود.

و وقتی دچار تعارض شد ، این موضوع را درک میکند که حجاب یک ارزش حقیقی و واقعی و اصیل نیست.

اما ، اگر همه ی این ها در یک راستا باشد ، کودک متوجه میشود که این ها یک ارزش اصیل است.

بنابر این ، حجاب به به عنوان یک ارزش حقیقی و واقعی در مرحله ی اول میپذیرد و در مرحله ی دوم به آن التزام پیدا میکند و اگر بخواهیم یک جمع بندی از مطالب داشته باشیم باید بگویم که ما یک تعریف از مثلث حیا،عفت وحجاب ارایه کردیم نسبت و رابطه های این موضوعات را بررسی کردیم و در قضیه ی حجاب مختصری ، وضعیت ایران را بررسی کردیم.

انتهای پیام/