به گزارش صدای دانشجو، توجه به استعدادهای برتر و مسئله شناسایی و پرورش آنان و استمرار این فرآیند تا تبدیل شدن استعدادهای برتر به نخبگان، از جمله موضوعاتی است که همواره جزء دغدغه‌های مهم مقام معظم رهبری بوده است، تا آنجا که بنیاد ملی نخبگان به عنوان نهاد سیاست­گذار در این عرصه، با تاکیدات و پیگیر­های ایشان نهایتاً در سال ۱۳۸۳ تأسیس گردید.

در ابلاغ اخیر سیاست­های کلی علم و فناوری توسط مقام معظم رهبری نیز ایشان بار دیگر بر مقوله مذکور تاکید نموده اند و به عنوان یکی از سیاست‌های اصلی حوزه علم و فناوری توجه به آن را لازم دانستند. در ذیل بند۲ این سیاست­ها که به اصلاح نظام آموزشی با هدف تحقق سند چشم انداز و شکوفایی علمی اشاره دارد ، به موضوع استعدادهای برتر نیز تاکید شده است: «شناسایی نخبگان، پرورش استعدادهای درخشان و حفظ و جذب سرمایه‌های انسانی» (بند ۲-۷).

با توجه به ساختار نظام آموزشی ایران، برای شناسایی و پرورش استعدادهای برتر دو بازه سنی اصلی را میتوان در نظر گرفت:

• ۶ تا ۱۸ سالگی (دوره تحصیلات ابتدایی و متوسطه)
• ۱۸ سالگی به بالا (دوره تحصیلات دانشگاهی)

بر اساس اهداف تعیین شده، وزارت آموزش و پرورش متولی اصلی شناسایی و پرورش استعدادهای برتر در بازه سنی اول و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری متولی اصلی این موضوع در بازه سنی دوم است. نکته حائز اهمیتی که در این تقسیم­ بندی باید به آن توجه شود، متفاوت بودن ماهیت پرورش در این دو بازه زمانی است. در دوره ابتدایی و متوسطه «پرورش عمومی و تا حدی پرورش نیمه تخصصی» افراد مدنظر است؛ در حالی که در دوره تحصیلات دانشگاهی «پرورش تخصصی» در کانون توجه خواهد بود؛ بدین معنا که هر یک از افراد بر اساس استعداد و علاقه خود در یک زمینه تخصصی دانش و مهارت لازم را کسب می­ نمایند و برای اثرگذاری جدی در عرصه اجتماعی آماده خواهند شد.

از آنجا که سیاست­های علم و فناورری به صورت صریح نظام آموزش عالی کشور را مخاطب قرار داده است، طبیعی است که شناسایی و پرورش استعدادهای درخشان نیز از منظر پرورش تخصصی مورد توجه قرار گیرد. اما نکته­ ی بسیار مهمی که به هیچ وجه نباید از آن غافل شد «پرورش عمومی استعدادهای برتر» به عنوان مقدمه‌ی ضروری برای پرداختن به پرورش تخصصی است.

افرادی که دارای توانمندی­های لازم برای نقش ­آفرینی جدی در تحقق سند چشم­ انداز هستند، علاوه بر داشتن توانایی تخصصی در یک حوزه راهبردی کشور، ضرورتا باید از روحیاتی از قبیل «شجاعت علمی، سخت کوشی، اخلاق، تعبد و …» برخوردار باشند. با توجه به تاکیدات دینی و یافته‌های روانشناسی، مهم­ترین برهه برای ایجاد و تثبیت این روحیات مقارن با دوره ابتدایی و متوسطه است که در واقع در قلمرو وظایف وزارت آموزش و پرورش می­ گنجد. از این رو اگر بخواهیم در کشور چنین افراد برجسته­ ای به صورت دائمی و پایدار پرورش یابند و با اتکا به روحیات و توامندی­های حداکثری خود به عرصه­‌های ناشناخته علمی ورود نمایند، ناگزیریم علاوه بر توجه به نظام آموزش عالی کشور، نگاه ویژه ­ای نیز به نظام آموزش و پرورش عمومی کشور داشته باشیم.

بر این اساس، برنامه­ ریزی بلندمدت و آینده ­نگرانه برای تحقق سیاست­های علم و فناوری بدون توجه به برنامه­ ریزی برای پرورش نیروی انسانی کارآمد امکان‌پذیر نخواهد بود. برنامه­ ریزی برای پرورش نیروی انسانی کارآمد نیز بدون توجه به نقش بی­ بدیل دوره پرورش عمومی، غیرممکن می­ نماید. با توجه به اینکه «مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش­ پژوهان جوان» در ذیل وزارت آموزش و پرورش، متولی اصلی پرورش عمومی استعدادهای برتر می­باشد[۱]، ضرورت دارد مسئولین کشور و متولیان این مرکز به نقش تعیین کننده آن در تحقق سیاست­ها، توجه لازم را مبذول نمایند.

از این رو، در شناسایی و پرروش استعداد برتر توجه ویژه به «مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و  دانش پژوهان جوان» از دو منظر باید مورد تاکید قرار گیرد: اول، سیاست­گذاران و مسئولین کشور و به ویژه متولیان نظام آموزش و پرورش عمومی به این نهاد تخصصی در حوزه استعدادهای برتر توجه لازم را مبذول فرمایند و دوم، مسئولان و تصمیم­ گیران این مرکز نیز با تمام وجود خود را یکی از مخاطبان اصلی سیاست­های علم و فناوری قلمداد کرده و وظیفه تعیین کننده­ ای در تحقق سند چشم­ انداز برای خود متصور باشند.

پانوشت:

[۱]- این نهاد در سال ۱۳۵۵ با عنوان «سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان» تاسیس گردید. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی دچار فراز و فرودهای متعدد شد و نهایتا بعد از ادغام با «باشگاه دانش‌­پژوهان جوان» در سال ۱۳۸۹، هم اکنون با عنوان «مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش‌­پژوهان جوان» به عنوان متولی تخصصی شناسایی و پرورش استعدادهای برتر در دوره دانش‌آموزی فعالیت می‌کند.