به گزارش صدای دانشجو به نقل از خبرنامه دانشجویان ایران چندی پیش وزارت آموزش‌و‌پرورش اعلام کرد هدایت تحصیلی دانش‌آموزان براساس چند مؤلفه انجام می‌شود. این مولفه ها عبارتند از نظر والدین با 5 امتیاز، نظر مشاوران مدارس با 10 امتیاز، نتایج آزمون‌های استعداد سنجی با 30 امتیاز، نمرات تحصیلی دانش‌آموز با 35 امتیاز و نظر معلمان 10 امتیاز و نظر دانش‌آموز 10 امتیاز. تصویب این قانون واکنش های زیادی رادر پی داشت که البته در نهایت با دستور رئیس جمهور حذف شد. (اینجــا)

 این طرح پس از 23 سال قرار بود دوباره برای دانش‌آموزان پایه نهم انجام شود. حدود یک میلیون دانش‌آموز این پایه از تاریخ 18 تیر با مراجعه به مدارس نسبت به انتخاب رشته تحصیلی خود قرار بود اقدام کنند.

مطابق با آیین‌نامه جدید هدایت تحصیلی، دیگر همانند گذشته نمرات تحصیلی ملاک اصلی انتخاب رشته دانش‌آموزان نیست بلکه آزمون‌های سنجش استعداد و رغبت و نظر مشاوران مدارس نیز سهم به سزایی دارد. تصویب این آیین نامه باعث اعتراضاتی از سوی دانش‌آموزان پایه نهم در روند انتخاب رشته شده است به گونه‌ای که برخی از این افراد با معدل بالای ۱۹ برای ورود به رشته ریاضی یا تجربی مجاز شناخته نشده‌اند و مجبورند یا در رشته انسانی ادامه تحصیل دهند یا در رشته های فنی و حرفه ای و کار و دانش درس بخوانند.

سامانه متمرکز هدایت تحصیلی چگونه عمل می کند؟
این رویه منجر به شکل‌گیری اعتراضاتی از سوی دانش‌آموزان و خانواده‌ها در نقاط مختلف کشور شده است آنها معتقدند بنا بر اعلام آموزش و پرورش، هدایت تحصیلی و انتخاب رشته براساس سهمیه‌بندی در مناطق انجام می‌شود. یعنی ممکن است منطقه 6 آموزش و پرورش شهر تهران 100 سهمیه برای ورود دانش‌آموزانش به رشته ریاضی داشته باشد در حالی که منطقه‌ای دیگر 200 سهمیه دارد و همین موضوع باعث شده دانش‌آموزی با معدل 19 در یک منطقه نتواند به رشته ریاضی برود اما دانش‌آموز دیگری با معدل 17 امکان راهیابی به رشته ریاضی را داشته باشد.

در همین زمینه یکی از مشاوران تحصیلی مدارس در شهرستان‌های استان تهران به تسنیم گفت: به دانش آموزان اعلام شده است که 60 درصد آنهایی که ساکن مناطق خاصی هستند باید به رشته‌های فنی‌و حرفه‌ای و کاردانش بروند بنابراین در روند هدایت تحصیلی و انتخاب رشته آنها را باید به سمت هنرستان‌ها هدایت کنید.

او ادامه داد: آزمون استعداد و رغبتی که از دانش‌آموزان گرفته شد، سوالات دشواری داشت و برخی از دانش‌آموزان اعلام می‌کردند که با دقت به سوالات پاسخ نداده‌اند بنابراین نمی‌توان با اتکا به این آزمون دانش‌آموزان را به رشته‌‌های تحصیلی هدایت کرد.

در ادامه مسعود شکوهی مدیرکل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش‌ و پرورش درباره روند جدید هدایت تحصیلی دانش‌آموزان گفت: برای هدایت تحصیلی در پایه نهم سامانه متمرکز هدایت تحصیلی طراحی شده است؛ همچنین در این روند 35درصد عملکرد تحصیلی و 65درصد بررسی‌های مشاوره‌ای تأثیرگذار است هر دانش‌آموز به طور متوسط 8 تا 10 انتخاب دارد و لازم است برای قطعی کردن انتخاب آخر بررسی عمیق‌تر در محیط مدرسه داشته باشد، والدین توجه داشته باشند با توجه به جو جامعه و تبی که درخصوص برخی از رشته‌ها وجود دارد، فرزندان خود را مجبور نکنند تا به رشته‌ای بروند که آینده آن مورد علاقه دانش‌آموز و نیاز جامعه نیست.

به گفته شکوهی در جامعه ما نیازهای آینده شغلی به طور صددرصد مشخص نیست، بنابراین بهترین انتخاب، انتخابی است که با استعداد و رغبت هماهنگ باشد.در حالی که مسئولان آموزش‌وپرورش به مسئله رغبت دانش‌آموز برای تحصیل دریک رشته اشاره دارند اما آنچه در روند هدایت تحصیلی شاهد آن هستیم الزام دانش‌آموزان برای ورود به یک رشته خاص است، رشته‌ای که تمایل یا عدم تمایل دانش‌آموز به آن اهمیتی نداشته و صرفاً امکانات و سیاست‌های آموزش‌وپرورش محور اصلی است.

سه ضرورت لازم برای هدایت تحصیلی در آمریکا
مشاوره علمی شامل افزایش حضور و توسعه مشارکت دانشجویان و مسیرهای آموزشی است که آنها انتخاب می کنند تا به بهترین نحو بتوانند در جامعه حضور پیدا کنند. در حال حاضر مفهوم آموزش دانش آموزان در آمریکا،به شکل یا فرم آموزش عالی اولیه خود بوده است. در اواخر قرن هجدهم آمریکا اولین دانشگاه ها مانند دانشگاه هاروارد، ویلیتم و مری، ،نیوجرسی فیلادلفیا و.. تاسیس شد. در برخی از این دانشگاه ها مانند کمبریج و آکسفورد نهادهایی با هدف هدایت تحصیلی دانش آموزان نیز تاسیس شد. این دانشکده ها از لحاظ فکری و اخلاقی نگران دانش آموزان بودند به همین دلیل تصمیم گرفتند با تاسیس اینگونه نهاد ها دانش آموزان را به مسیر های صحیح تری هدایت کنند. توسعه حرفه ها و شغل ها جامعه به طور طبیعی از این نهاد ها پیروی می کند زیرا اغلب دانش آموزان توسط آن ها تعلیم داده می شوند تا بتوانند در جامعه خود موثر واقع شوند.

این نهاد ها وظیفه دارند بر اساس یک رابطه انضباطی از پیش مشخص شده طوری برنامه ریزی کنند تا دانش آموزان نه تنها بتوانند استعداد های خود را در داخل و خارج از بشناسند بلکه بتوانند از آن در طول زندگی روزمره خود استفاده کنند. وظیفه مربیان این مجموعه ها به صورتی است که استعد اد های دانش آموزان را شناسایی و آنها را در مسیر صحیح به صورت جدی هدایت و راهنمایی و کنترل کنند.

فرانک پارسونزیکی از مشاوران در مراکز هدایت تحصیلی آمریکا است. او با تاکید بر سه ضرورت لازم برای هدایت تحصیلی می گوید: در ابتدا افراد باید به درک روشنی از خود برسند، استعداد ها و توانایی خود را با توجه به محدودیت ها و منابع موجود در محل سکونتشان بشناسند . در درجه دوم باید اطلاعات و شرایط مورد نیاز از حرفه انتخاب شده و سایر حرفه ها را در اختیار دانش آموزان قرار داد. در درجه سوم نیز باید به فرصت های حرفه انتخاب شده و مزایای آن پرداخت.

او می گوید: رعایت مورد سوم از موارد اول و دوم بسیار ضروری تر است به همین دلیل در مراکز دانشگاهی زمان بیشتری برای آن در نظر گرفته می شود.

هدایت تحصیلی در کانادا چگونه است؟
موسسه شالیدن در کانادا از جمله مراکز معتبری است که در آن هدایت تحصیلی انجام می شود. این موسسه درباره شرایط استخدام مشاوران و نحوه هدایت تحصیلی دانش آموزان در یکی از مقالات خود این گونه مین نویسد: موسسه شالیدن در طی یک برنامه ریزی موقت تا اکتبر 2016 اقدام به استخدام مشاوران و پشتیبان های تحصیلی در زمینه هدایت تحصیلی دانش آموزان کرده است. آنها وظیفه دارند در مرحله اول نگرانی های دانش آموزان را بشناسند و مطابق با آن برنامه ریزی کنند زیرا برخی از این دانش آموزان خودشان هم نمی دانند باید به سوی کدام رشته تحصیلی وحرفه شغلی گام بردارند. آنها وظیفه دارند با دانش آموزان صحبت کنند و علایق و استعداد های آنها را ارزیابی کنند تا بتوانند بهترین گزینه موجود و متناسب با شخصیت و علایق و استعداد های خود را انتخاب کنند.

برای مثال هنگامی که یک دانش آموز به این مراکز مراجعه می کند مشاوران باید اطلاعات تحصیلی دانش آموزان را بررسی کنند و با انجام آزمون های روانشناختی بتواند ترجیحات، نقاط قوت و ضعف آنها را بشناسد. سپس با برگزاری یک مصاحبه بهترین انتخاب ها را با خود فرد بررسی کند و به نتیجه برسد.

ارزیابی آنلاین هدایت تحصیلی در انگلیس
در یکی از موسسات کشور انگلیس به نام البرو دانش آموزان به منظور هدایت تحصیلی توسط یک سیستم آنلاین ارزیابی می شوند و نمرات دانش آموزان را در فعالیت های فرعی و گروهی در نظر می گیرند. از این طریق دانش آموزانی که در انجام پروژه های گروهی قوی تر عمل می کنند شناسایی شده و تشویق می شوند که در پروژه های گروهی فعالیت خود را ادامه دهند.

مشاوران باید اهمیت این جلسه را به دانش آموزان توضیح دهند و مطمئن شوند آنها از جزئیات ارزیابی و ضوابط آن آگاهی دارند.

یکی از راه هایی که باعث می شود دانش آموزان این ارزیابی را با دقت بیشتری انجام دهند این است که از تجربیات افرادی استفاده کند که این تست را انجام داده و در حرفه خود موفق هستند. برخی از این افراد می توانند با معرفی ویژگی های جدید حرفه ها و تفاوت های آن نسبت به سال قبل را ارزیابی کنند. بیان تجربیات افراد باعث می شود دانش آموزان از نزدیک شاهد نتایج مثبت تست باشند و برای انجام آن دقت و زمان بیشتری صرف کنند.

تحقق رویایتان را در ژاپن تجربه کنید
مدرسه جی پی یکی از مدارسی است که در آن به مشاوره و هدایت تحصیلی اهمیت زیادی داده می شود. یکی از دانش آموزان این مدرسه می گوید: در مدرسه ما، چندین اتاق مشاوره وجود دارد و مشاوران سعی می کنند تمامی دانش آموزان را از شغل های مناسب، دانشکده های مختلف و حرفه هایی که متناسب با شخصیت هر فردی است آگاه کنند و با حمایت از تجربه های افراد موفق، بتوانند دانش آموزان را در مسیر صحیح و مناسب تری هدایت کنند.

او ادامه می دهد: در همین زمینه دانش آموزان نه تنها می توانند راهنمایی های لازم در جهت پیشرفت تحصیلی خود را از مشاوران دریافت کنند بلکه می توانند از طریق بسته های اطلاعاتی موجود در مدرسه، موارد لازم که ممکن است به انتخاب حرفه مناسب آنها کمک کند را از میان پرونده 200 فارغ التحصیل موفق، 600 دانشگاه و 2100 مدرسه تخصصی استخراج کنند.

این دانش آموز در ادامه می گوید: علاوه بر این جلسات اطلاع رسانی درباره حرفه ها و پیشه های شغلی مناسب با اقلیم توسط اساتید دانشگاه بین المللی توکیو برگزار می شود و در این مراسم دانش آموزان می توانند از سخنرانی و تجربیات افرادی که در زمینه حرفه شغلی و تحصیلی خود موفق بوده اند، استفاده کنند.

 * گزارش از نیوشا یعقوبی