به گزارش صدای دانشجو به استفاده همزمان از دو پول ملی در پرداخت های مرتبط با تجارت و تامین مالی دوجانبه به گونه ای که نیازی به ارز ثالث نباشد، پیمان پولی دوجانبه گفته میشود.

بسیاری از کشورهای جهان در راستای کاهش وابستگی به ارزهای آمریکا و اروپا، در حال حذف ارز واسط یعنی دلار و یورو ز مبادلات تجاری بین المللی خود هستند.

در سطح جهانی تاکنون نزدیک به 60پیمان پولی دوجانبه برای حذف دلار از مبادلات تجاری بین المللی امضا شده است. گفتنی است هر چند این مسئله بسیار حائز اهمیت است اما امری ناشناخته در مطالبه عمومی و جریانات دانشجویی از مسئولین است.

محسن بیگی، دانشجوی کارشناسی اقتصاد دانشگاه بوعلی سینا است که پیشتر مطالعاتی را در این زمینه داشته است. او در سال گذشته معاون علمی بسیج دانشجویی دانشگاه بوعلی سینا بود که پیگیری و راه اندازی هسته های تخصصی مطالبه گری یکی از وظایف این معاونت بود که او در نخستین جشنواره علمی بسیج دانشجویی استان همدان در بهمن 1394 موفق به دریافت جایزه ویزه بخش هسته های علمی شد.

پیمان پولی دوجانبه بهانه ای شد تا به گفتگویی تفصیلی با این دانشجوی بسیجی بنشینیم. کار مصاحبه ما با او راحت است چرا که او خود رسانه ای است و سردبیری نشریه دانشجویی نگاه نو را بر عهده دارد.

محسن بیگی در طول مصاحبه خاطره ای را از جلسات مناظره نامزدهای نمایندگی مجلس گفته هر چند در ابتدا عجیب بنظر میرسد اما مصداقی از عدم توجه برخی مسئولین به مسائل اساسی و درگیر شدن به مسائل جناحی و سیاسی است.

آنچه را که در دادامه میخوانید متن کامل مصاحبه با محسن بیگی، معاون اسبق علمی بسیج دانشجویی دانشگاه بوعلی سینا است که در سالن لابی دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا صورت گرفته است.

آقای بیگی، در ابتدا از اهمیت پیمان های پولی دوجانبه برای ما بگویید؟ اصلا پیمان پولی دوجانبه چیست که شما بر روی آن تاکید دارید؟

اهمیت پیمان پولی دوجانبه وابسته به تبادلات مالی که ما انجام میدهیم هست یعنی به همان اندازه که در اقتصاد تبادلات مالی انجام میدهیم که روابط کالایی برقرار شود، به همان اندازه پیمان پولی دوجانبه حائز اهمیت است.

مساله ای که دراین بین وجود دارد این است که حاکمیت دلاری که در حال حاضر در سطح جهان برقرار است، باعث میشود که امنیت اقتصادی کشورها وابسته به چرخه دلار یا همان یوترن باشد لذا کشورهایی که به امنیت اقتصادی خود اهمیت فراوانی قائل اند مثل ژاپن، برزیل، هند و مخصوصا کشورهای نو ظهور اقتصادی به پیمان پولی دوجانبه و حذف دلار بعنوان ارز واسط بین دو کشور اهتمام بیشتری دارند و مبتنی بر این است که ما میبینیم چین در حال حاضر بیشترین پیمان پولی دو جانبه را داشته است یعنی یک چهارم کل مبادلات تجاری چین از این طریق است.

اهتمام دولت و مسئولین جمهوری اسلامی ایران نسبت به این مسئله چقدر بوده است؟ آیا عملکرد خوبی داشته اند؟

مسئله پیمان های پولی دوجانبه هم در دولت قبل و هم در دولت فعلی بخوبی درک نشد و بنظر من چرا اینکه مسئولین ارشد ما به این مسئله توجهی ندارند هم به عدم مطالبه گری تخصصی مجموعه های دانشگاهی و نخبگانی کشور و هم به وجود وجود لابی هایی ذینفع در عدم برقراری پیمان های پولی دوجانبه بخصوص در دو نهاد اتاق بازرگانی و بانک مرکزی برمیگردد. 

وجود لابی در اتاق بازرگانی با توجه به این که وابسته به بخش خصوصی است شاید با توجه به ساختار فسد انگیزی اداری ما پذیرفته شده باشد اما شما از لابی در بانک مرکزی جمهوری اسلامی میگوید. استدلال های شما نسبت به این مسئله چیست؟

بانک مرکزی برای این مسئله دلایل خود را مطرح میکند. یکی طولانی بودن پروسه پیمان های پولی دوجانبه را مطرح میکند و دومین دلیل هم این هست که این پیمان پولی همه ی قراردهای مالی را تحت پوشش خود قرار نمیدهد و باید یک تعادلی بین صاردرات و واردات برقرار باشد تا بتوان از پیمان پولی دوجانبه استفاده کرد چرا که در این عدم تعادل میان صادرات و واردات باید از ارز واسطه ای استفاده کرد که با توجه به نوسانات قیمت ارز واسطه ای ممکن است یک کشور در این بین ضرر کند.

در اینجا باید بگویم که این ادعای بانک مرکزی البته در عالم واقع با بررسی کشور چین با سایر کشورها از جمله کانادا بعنوان یک نمونه،  قابل پاسخ دادن است چرا که در سال 2013 میزان واردات و صادرات چین با این کشورها متفاوت بود.

ایراد بعدی چیست؟

ایراد دیگری که بانک مرکزی مطرح میکند نوسانات دلار بین دو کشوراست که این مسئله با یک برنامه ریزی دقیق قابل انجام است و باید بگویم که بخشی از این مسئله نیز طبیعی است، حتی اگر شما دلار نیز در مبادت خود داشته باشید به هر حال نتایج این نوسات تاثیر گذار است.

ایراد دیگری که مطرح میکنند این است که با توجه به سیر صعودی ارزش دلار و سوداوری مبادلات تجاری با  دلار دیگری نیازی به پیمان پولی دوجانبه نیست که در اینجا باید گفت که این مسئله ثابت نیست و با استفاده کشورهای نوظهور اقتصادی از پیمان پولی دوجانبه و حذف دلار، به تدریج ارزش دلار کاسته خواهد شد.

در چند ماه گذشته با مطرح شدن بحث کارگروه شفافیت مالی و مبارزه با پولشویی توسط دولت، مجموعه های دانشگاهی به دلیل مسائل امنیتی و ابهامات گسترده این مسئله معترض این مسئله بوده اند. با توجه به اهمیت پیمان پولی دوجانبه چرا در این مسئله مجموعه های دانشجویی ورود نمیکنند؟

نه متاسفانه، مسئله اینجاست  که درک صحیحی از این مساله وجود ندارد و اهمیت پیمان های پولی دوجانبه کمتر از FATF نیست  و به هر حال مطالبه تخصصی علمی نیز باید در این حوزه ها باشد. الان شما میبینید که برنامه ششم توسعه در حال تدوین است و حتما باید این مسئله ذکر شود بخصوص برای 16کشور نوظهور اقتاصدی که نزدیک به 80درصد مبادلات تجاری ما را در برمیگیرد که ورود مجموعه های دانشجویی را به این مسئله میطلبد.

قبلا در یکی از نشریات دانشجویی دانشگاه بوعلی سینا از سوال یکی از دانشجویان از نامزدهای نمایندگی مجلس درباره پیمان های پولی دوجانبه و بی اطلاعی کاندیداها صحبت شده بود. گویا آن دانشجو شما بوده اید. داستان را برای ما شرح میدهید؟

ما خودمان زمانی که جلسات پرسش و پاسخ با نامزدهای نمایندگی مجلس دوره دهم در دانشگاه بوعلی سینا برگزار شده بود نیز این مسئله را مطرح کردیم و خود بنده بعنوان سوال کننده، بالای تریبون رفتم و سوال را طرح کردم که آن نامزدهای نمایندگی مجلس همدان که از شناخته شده ترین افراد سیاسی استان بودند نتوانستند به سوال پاسخی دهند و اساسا هیچ کدام از این کاندیداها اطلاعاتی از این مسئله به این مهمی نداشتند.

یعنی واقعا نامزدهای نمایندگی مجلس همدان که از مشهورترین شخصیت های سیاسی همدان بودند هیچ اطلاعی درباره پیمان های پولی دوجانبه نداشتند؟

خیر

مصاحبه از امیرعباس امیدیان

پایان/