به گزارش پایگاه خبری تحلیلی صدای دانشجو،

سلسله گفتگوهای زنده تخصصی با موضوع بحران آب همدان در صفحه اینستاگرامی صدای دانشجو در حال برگزاریست.

در اولین قسمت از این گفتگوها دکتر احمد اخوان، کارشناس مسائل آب و خاک و از دانشجویان سابق دانشگاه بوعلی سینا، بحران آب همدان را تحلیل و بررسی کرد. وی در قسمت ابتدایی گفتگوی خود به بررسی عوامل خشکسالی در ایران پرداخت و گفت:

عوامل کلی ایجاد خشکسالی در ایران به سه دسته عوامل طبیعی، تقاضای بیشتر از تامین آب و تغییر اقلیم تقسیم می شود

عوامل طبیعی شامل کمبود باران و کاهش رطوبت جو که به علت استفاده مکرر از سوخت فسیلی و انتشار گازهای گلخانه ای به جو زمین و نهایتا گرمایش زمین که منجر به تغییر الگوی آب و هوایی (تغییر گردش هوا در جو) شده است. افزایش دمای غیر نرمال در سطح دریا موجب ایجاد الگوی غیر نرمال بارش در زمان و مکان نا به جا به عنوان مثال باران های سیل آسا و ناگهانی چند هفته گذشته، عامل بعدی تقاضای بیشتر از تامین آب است که در این خصوص باید گفت افزایش جمعیت منجر به کشاورزی فشرده تر و احتیاج به غذای بیشتر است در صورتی که منابع ما ثابت و رو به کاهش هستند. درختان بسیار مهم هستند زیرا رطوبت را در قالب تبخیر و تعرق به جو آزاد می کنند. رطوبت موجب تلطیف هوا و وزش نسیم های کم فشار می شود که در پی فشار هوای کم و با رطوبت بارندگی ایجاد می شود و عامل سوم تغییر اقلیم است یعنی افزایش دما باعث می شود که مناطق مرطوب، مرطوبتر و مناطق خشک، خشک تر شود. در مناطق مرطوب تر هوای گرم آب بیشتری را جذب میکند و منجر به باران های گسترده و سیل آسا می شود اما در مناطق خشک تر دمای گرم تر به معنای تبخیر آب سریعتر است.

علت های خشکسالی در همدان

ایشان سپس به تحلیل عوامل خشکسالی مختص شهر همدان پرداخت و عنوان کرد: عدم توجه مسئولین و کارگزاران به روستاهای دور افتاده همدان در قبال احداث کارخانجات و صنایع تبدیلی و نبود شغل که لاجرم مردم روستا و حاشیه ها به کشاورزی پناه می برند برای کسب درآمد و گذران زندگی که نتیجه آن می شود برداشت مکرر آب از منابع آب زیر زمینی و نهایتا وقوع خشکسالی و کمبود آب. همچنین به مصرف آب در نیروگاه شهید مفتح باید بپردازیم که هر واحد خنک سازی آن سالانه ۳ میلیون متر مکعب آب را به بخار تبدیل می کند و هدر می دهد. چندین واحد خنک سازی در نیروگاه است که سالانه بیش از ۳۰ میلیون متر مکعب آب را هدر می دهد. کل حجم سد اکباتان ۳۶ میلیون متر مکعب است. هر سال این حجم آب یعنی هر سال یک سد پر از آب از ۸۰ چاه عمیق مربوط به این نیروگاه از آب های زیر زمینی برداشت می شود. این یعنی نابودی آینده استان همدان‌. از طرفی عدم اجرای واحد های گلخانه ای و آموزش کشاورزان در زمینه بهره وری و نه فقط آبیاری بارانی از دلایل خشکسالی همدان می تواند باشد.

دکتر اخوان گفت: مدیریت نادرست تولید، توزیع و پخش برق همدان و عدم نصب پنل های خورشیدی برای تولید برق یکی دیگر از از دلایل مهم خشکسالی است. در زمینه احداث طرح های پایلوت تولید برق از انرژی های تجدید پذیر مانند نور خورشید می توان استفاده کرد. حداقل باید تا سال ۱۴۰۵ بیش از ۵۰ درصد برق مصرفی همدان از پنل های خورشیدی باشد همچنین درحوزه منابع طبیعی، و آبخیزداری، عدم کاشت نهال، جنگل کاری و بوته کاری برای تلطیف و تولید رطوبت و بازگشت به چرخه طبیعی حیات برای احیای زمین ها از دیگر دلایل خشکسالی در همدان است. در کشور چین برای مقابله با بیایان زایی سالانه یک میلیون قرص نهال کشت می شود.

راهکارهای علمی گذر از خشکسالی

سپس اخوان به بررسی راه حل های آکادمیک گذر از خشکسالی پرداخت که نیاز است مسئولین نسبت به آن اشراف داشته باشند:

۱- desalinization of sea water شوری زدایی از آب دریا برای ایجاد آب شرب با فرایندهای هیدروترمال و یا غشا نیمه تراوا؛ کاری که بسیاری از کشورها در حال انجام آن هستند.

۲- rain water harwesting ذخیره آب باران پشت بام ها برای استفاده های غیر از آشامیدن

۳- Drip erigation گسترش آبیاری قطره ای به شرط حمایت دولت برای تامین نهاده ها

۴- Harvesting water from air برداشت آب آشامیدن از اتمسفر؛ کاری که به طور گسترده محققین دانشگاه MIT انجام می دهند. مزیت این کار این است که نیاز به برق ندارد و خورشیدی می باشد و در اقلیم خشک و بیابان بسیار کارساز است

۵- آموزش گسترده در زمینه فرهنگ استفاده از آب

۷- تعویض مجاری انتقال و توزیع آب خانگی.

مدیریت غلط مسئولین سد تالوار را به عاقبت سد اکباتان دچار می‌کند

این کارشناس آب و خاک با انتقاد به نحوه مدیریت بحران آب همدان گفت: وقایع چند روز گذشته شهر همدان یک مضحکه مدیریتی است. انتقال نیرو از چند استان برای آبرسانی به همدان؟ مسولین شرمتان باد! مگر آب سد یک شبه خشک شد که ندانستید و راه چاره نکردید؟ شرم بر چهرتان جاری نمی شود که سانت به سانت آب سد کاهش پیدا کرد و نظاره گر بودید؟ چرا در طی ۷ یا ۸ ماه گذشته تدبیری نکردید؟ شما از باقیمانده همان قماشی هستید که شب خوابیدند و صبح دیدند بنزین گران شده. لابد شما هم شب خوابیدید و دیدید ای وای آب سد یک دفعه تبخیر شده....! سپس راهکار سد تالوار و وصل کردن آب چاه های کشاورزی به مدار را بررسی کرد و اذعان داشت: آب سد تالوار به هیچ وجه منبع دائمی نیست و با این نوع مدیریت به همان عاقبت سد اکباتان دچار می یشود. موضوع خشکسالی بسیار جدی است و طبق گفته سازمان بهداشت جهانی در طی سالهای ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۰ به میزان ۲۵ درصد خشکسالی رشد پیدا کرده است. وی ادامه داد: وصل کردن آب چاه ها به مدار خام خیالی و نابودگر سیستم کشاورزی در استان است. کل چاه های شهر همدان برای کشاورزی از اردیبهشت فعال و در مرداد به پایان میرسد. اما برداشت ۲۴ ساعته آب از چاه ها برای آشامیدن و مدار شهری نابود کننده قطعی منابع آب زیر زمینی و دشت های همدان است که نتیجه آن قحطی،گرسنگی، بی آبی، مهاجرت گسترده، حاشیه نشینی، شیوع بیماری، وقوع خاموشی های گسترده و بیکاری است. اخوان در پایان گفتگوی زنده خود در توصیه به مدیران گفت: توصیه میکنم مدیران و تصمیم گیران پارادایم فکری خود را از رویکردهای واکنشی و مبتنی بر مدیریت بحران به رویکردهای مبتنی بر مدیریت خشکسالی و کنترل ریسک و آینده پژوهی که شامل هماهنگی و ارتباط گسترده توسط سرمایه کافی و اراده سیاسی است تغییر دهند.