امیرحسین ثمالی؛ رهبر انقلاب در فرازهایی از بیاناتشان در جمع کارگزاران نظام بطور جدی بر ادامه‌ی راه مقاومت تأکید نموده و سیاست‌های برخی مسئولین سابق در انعطاف و عقب‌نشینی درمقابل دشمن را به چالش کشیدند. یادداشت پیش رو مختصری است در بازخوانی نتایج هر دو رویکرد که در تاریخ انقلاب مسبوق به سابقه بوده است.

آزمونی دیگر در راه است؛ آزمونی که شاید حساسیت زمانی آن نسبت به آزمون‌های پیشین به مراتب بیشتر و مهم‌تر باشد چرا که تقابل اسلام ناب محمدی(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و اسلام آمریکایی و کفر، روز به روز جلوه‌ی عینی‌تری به خود می‌گیرد و دنیای کفر برای به زانو در آوردن ام القرای جهان اسلام، راهی جز فشار از بیرون و شکستن مقاومت ایمانی مردم ایران پیش روی خود نمی‌بیند.

انتخابات ریاست جمهوری یازدهم در شرایطی صورت می‌پذیرد که به اذعان بسیاری از کارشناسان و ناظران، شاهد گسترده‌ترین تحریم‌های غرب برضد جمهوری اسلامی ایران طی سی و چند سال گذشته هستیم که نفس این موضوع نشان از حرکت صحیح جمهوری اسلامی ایران در راه آرمان‌های خود دارد. اما سؤال اساسی اینجاست که در شرایط کنونی آیا اتخاذ راهبرد «مقاومت ایمانی» باید در دستور کار قرار گیرد یا رها نمودن مقاوت و تسلیم در برابر خواسته‌های غرب می‌تواند جمهوری اسلامی ایران را از تحریم‌های کنونی نجات دهد؟

بدون شک این سؤالی است که در انتخابات ریاست جمهوری آینده می‌بایست در شعارهای انتخاباتی کاندیداها به صورت تلویحی یا مستقیم بدان پاسخ داده شود چرا که این موضوع در شرایط کنونی به یکی از سؤال‌ها و شبهه‌های اذهان عمومی بدل گشته است و پاسخ به آن یعنی عبور از دو راهی صعب العبور «مقاومت-سازش». صرف نظر از گرایش‌های سیاسی موجود و پیش‌بینی راهبردهای هر کدام از آن‌ها در انتخابات آینده باید به این سؤال پاسخ داده شود که چرا مقاومت ایمانی در تاریخ انقلاب از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار بوده است و نتایج این مقاومت برای ملت ایران چه بوده است؟!

انقلاب اسلامی ایران محقق نگردید مگر با مقاومت در برابر تمامی سختی‌ها و شکنجه‌های استخوان سوز پهلوی و اگر 15 سال مقاومت ایمانی نبود، تحمل آن همه مرارت، سختی و چشیدن طعم شیرین انقلاب اسلامی ایران میسر نمی‌گشت.

راهبرد مقاومت پس از پیروزی انقلاب اسلامی و نتایج آن

سؤالی که برای بسیاری از اذهان عمومی مطرح است این است که مقاومت در برابر استکبار و سازش نکردن با آن و پرداخت هزینه‌های مادی فراوان در این راه چه نتایج و فوایدی را برای جمهوری اسلامی ایران و ملت آن به همراه داشته است و آیا اساساً نتیجه‌ای در بر داشته است؟!

جمهوری اسلامی ایران با اتخاذ راهبرد مقاومت طی چند دهه‌ی گذشته به نتایج متعدد و متنوعی دست یافته است که در زیر به چند نمونه از آن اشاره می‌شود:

الف) موفقیت فزاینده در دیپلماسی عمومی و تبدیل شدن به قدرت منطقه‌ای و جهانی؛

به جرئت می‌توان ادعا نمود که نخستین و مهم‌ترین دستاورد جمهوری اسلامی ایران از راهبرد مقاومت، احراز موفقیت فراوان در عرصه‌ی دیپلماسی عمومی و کسب جایگاه در «قلوب مسلمین» بود. امروز چشم امید جهان اسلام و علاقه‌ی زائدالوصف ایشان به جمهوری اسلامی ایران در این نکته خلاصه می‌شود که نظام سیاسی مستقر در ایران توانست در برابر زورگویی‌های غرب و شرق با صلابت ایستادگی نماید و در این راه از پرداخت هیچ هزینه‌ای فروگذاری نکرد.

سفرهای رؤسای جمهور ایران به کشورهای اسلامی و استقبال چشم‌گیر مردم آن کشورها از مسئولان ایرانی و مقایسه‌ی آن با سفرهای بدون اطلاع مقام‌های غرب به منطقه، به خوبی موفقیت ایران را در این راه بشارت می‌دهد. بنابراین موفقیت جمهوری اسلامی ایران در تصمیم‌های مهم منطقه‌ای همواره مورد توجه قدرت‌های بزرگ بوده است و آن‌ها نیز به این موضوع دست یافته‌اند که هرگونه موفقیت سیاسی و امنیتی در منطقه در گرو دخالت و حضور فعال ایران می‌باشد. شکست غرب در حل بحران‌هایی نظیر سوریه، عراق، افغانستان و... نمونه‌های مناسبی از نقش تعیین کننده‌ی ایران در مسائل منطقه است.

ب) الگو قرار گرفتن در امت اسلام؛

صدور انقلاب اسلامی نیز در گذر از موفقیت یاد شده حاصل گردید و امروز جمهوری اسلامی ایران به عنوان الهام بخش موج عظیم بیداری اسلامی قرار گرفت. مقاومت جمهوری اسلامی موجب گردید که معادله‌های جهانی به خصوص در خاورمیانه و کشورهای اسلامی شکل جدیدی به خود بگیرد و پس از قرن‌ها نقش آموزه‌های اسلامی پررنگ شود. شک و تردیدی در این نکته وجود ندارد که با گسترش موج بیداری اسلامی، جایگاه جمهوری اسلامی در منطقه و جهان به شکل فزاینده‌ای افزایش خواهد یافت که این موضوع نیز حاصل مقاومت ایران و الگو قرار گرفتن برای سایر کشورهای اسلامی است.

راهبرد سازش همواره شامل نتایج تلخی برای جمهوری اسلامی ایران به همراه داشته که سال‌های دولت اصلاحات و عقب‌نشینی‌های صورت گرفته در آن، نمونه‌ی کوچکی از آن است؛ طی این سال‌ها که دولت وقت به تمام خواسته‌های غرب تن داد در نهایت نظاره‌گر تصویب 9 قطع‌نامه برضد ایران بود.

ج) پیشرفت‌های علمی و فناوری.

دنیای استکبار که در طول تاریخ، حربه‌ای جز فشار مادی و اقتصادی در برابر مقاومت ایمانی نداشته این بار با اعمال تحریم‌ها موجبات رشد و شکوفایی بیش از پیش ایرانیان را فراهم آورده است. جمهوری اسلامی ایران توانست از پس همین تحریم‌ها تجربه‌ی شیرین «روی پای خویش ایستادن» را درک کند و به پیشرفت‌های متعددی در علوم فنی و مهندسی و علوم انسانی دست یابد. نگاهی به سیر پیشرفت‌ها در عرصه‌های مختلف علمی گواه خوبی بر این مدعاست که به سبب کثرت آن، نیازی به یادآوری نیست.

نتایج تلخ سازش در برابر غرب

استراتژی سازش که همواره در برابر مقاومت مطرح بوده است، همواره شامل نتایج تلخی برای جمهوری اسلامی ایران بوده است که این مسئله نشان از خصومت دائمی غرب با جمهوری اسلامی در هر شرایطی دارد. سال‌های دولت اصلاحات و عقب‌نشینی‌های صورت گرفته در آن، نمونه‌ی کوچکی از نتایج سازش در برابر غرب به شمار می‌آید؛ طی این سال‌ها جمهوری اسلامی ایران به تمام خواسته‌های غرب تن داد و حتی پروتکل الحاقی را نیز در مقطعی پذیرفت اما نتیجه آن شد که طی این سال‌ها، 9 قطع‌نامه برضد ایران صادر گردید و جالب‌تر آنکه «جرج بوش» در 29 ژانویه 2002م.

در سخنرانی سالیانه‌ی خود در کنگره‌ی ایالات متحده‌ی آمریکا در اشاره به 3 کشور جمهوری اسلامی ایران، کره‌ی شمالی و عراق، آن‌ها را «محور شرارت»[1] خواند. در کنار این تجربه، سایر کشورها نیز از سازش در برابر غرب به نتیجه‌ای جز اغفال و تنها ماندن در شرایط حساس دست نیافتند که نگاهی به اقدام‌ها و دستاوردهای حاکمان مستبدی چون «معمر قذاقی» و «صدام حسین»، نمونه‌ی بارز نتایج مصالحه در برابر غرب است.

آسیب مهم مقاومت

در کنار توجه به اصل «مقاومت» و نتایج متعدد آن، توجه به این نکته ضروری است که آسیب جدّی مقاومت، نبود تدبیر مناسب است. رهبر معظم انقلاب اسلامی در تبیین این مهم فرمودند: «امروز هم علاج کار ملت ایران در ایستادگى و مقاومت است... البته معناى مقاومت بى‌تدبیرى نیست، مبادا هیچ کارى را بدون تدبیر و دانش انجام دهى؛ همه‌ی کارها باید سنجیده و علمى صورت گیرد.

«فأنّه جلّ جلاله یقول: ولا تکونوا کالّتى نقضت غزل‌ها من بعد قوة انکاثا»؛ چون خداوند مى‌فرماید: مثل آن پیرزنى نباشید که پشم را نخ مى‌کرد، بعد نخ‌ها را دوباره پشم مى‌کرد. اگر کار را بى‌منطق و بى‌دانش و بى‌تدبیر انجام دهید، قوتى را که خدا به شما داده، واژگون کرده‌اید و ذخیره‌ی علم و عقل را به زمین ریخته‌اید و به عقب برگشته‌اید. ما نباید به عقب برگردیم. مقاومت با تدبیر، جزو شعارهاى نظام اسلامى است و مسئولان این موضوع را مدنظر دارند...ضریب اطمینان وقتى بالا مى‌رود که انسان بداند مسئولان کشور فکر و تدبیر و مطالعه و مشورت مى‌کنند؛ به‌خصوص در زمینه‌هاى حساس‌تر که تعیین سیاست‌هاى کلى است و با زمینه و منطقه اجرا هم تماس مستقیم ندارد و خطوط را معین مى‌کند و در آن، کارهاى کارشناسى بسیار وسیع و دقیق و پى ‌در پى صورت مى‌گیرد. با این تدبیر، ملت ایران باید مقاومت کند و همین مقاومت موجب شده تا الان پیش برود.» [2]

باید پذیرفت که اگرچه بخشی از فشارهای کنونی اقتصادی، حاصل تحریم‌های اقتصادی غرب و از ملزومات مقاومت است، اما به نظر می‌رسد قسمت مهمی از آن، نتایج سوءتدبیر در مدیریت کلان کشور است که نیاز به کارشناسی جدّی دارد.

نتیجه

مقاومت ایمانی، به عنوان یگانه راهبرد تشیع در طول تاریخ حیات خود همواره با وجود سختی‌های راه با نتایج بسیار قابل توجهی همراه بوده است و پیشرفت‌های جمهوری اسلامی در عرصه‌های مختلف نیز نمونه‌ای از آن است که رها نمودن این راهبرد همواره نتایج تلخ و بعضاً جبران ناپذیری را به همراه داشته است.

مقاومت می‌کنیم؛ چرا که مقاومت بشارت قرآن است که فرمود: «إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِکَةُ أَلا تَخَافُوا وَلا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُون؛ به یقین کسانی که گفتند: «پروردگار ما خداوند یگانه است!» سپس استقامت کردند، فرشتگان، بر آنان، نازل می‌گردد و بشارت می‌دهند: «نترسید و غمگین مباشید و بشارت باد بر شما به آن بهنگام که به شما وعده داده شده است!» [3](*)

پی‌نوشت‌ها:

[1]. Axis of Evil

[2]. بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان زنجان، 22/7/82

[3]. سوره‌ی فصلت، آیه‌ی 30

*امیرحسین ثمالی؛ کارشناس مسائل سیاسی