به گزارش صدای دانشجو به نقل از «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ این مسائل و مشکلاتی که بیشتر پسران برای پیدا کردن کسب و کار با آن دست به گریبانند سبب شد تا به سراغ دکتر امان الله قراییمقدم جامعه شناس و استاد دانشگاه برویم و نظر وی را در خصوص این موارد جویا شویم. گفتگوی ما با وی را بخوانید.

حال هزینه تربیت نیروی تحصیل کرده ده ها برابر یک نیروی انسانی کار ساده است

تحصیل دانشگاهی، سربازی و عدم شفافیت آینده شغلی مهمترین دغدغه های دانشجویان پسر است. نظر شما در این باره چیست؟ پسری که پدر و مادر ثروتمند ندارد چه کند؟ برود سربازی بعد دنبال کار برود تا گیر بیاورد و بعد ازدواج؟!
اولا ما نباید به پول پدر و مادر توجه کنیم و اصولا از لحاظ جامعه شناسی کار و شغل، و به قول مارکس ما با دو دسته نیروی انسانی کار روبه رو هستیم؛ یکی همین نیروی کار ساده نظیر کارگران ساختمان و دستفروشان و یک دسته نیروی کار با مهارت هستند که تحصیل کرده های دانشگاهی و هزاران نفر در رشته های حقوق، پزشکی، مهندسی، خبرنگاری، مدیریت و کارمندان اداره ها را شامل می شود که مهارت یافته هستند و بر اساس جامعه شناسی کار و شغل و بررسی مسائل نیروی انسانی، این ها نیروی انسانی استراتژیک هستند یعنی برای کشور حیاتی هستند.

حال هزینه تربیت و آماده سازی این نیروی انسانی استراتژیک و تحصیل کرده ده ها برابر یک نیروی انسانی کار ساده است و طبق اصلی که آلفرد شوتز در جامعه شناسی برای اولین بار مطرح کرد، می گوییم هر فردی درون جامعه هزینه سرآمدی برای آن پرداخت شده است به طوری که از زمانی که شخص در رحم مادر است این هزینه ها برایش آغاز شده. یعنی دوران باروری مادر که به پزشک می رود و برای آن پول می پردازد، این هزینه ها شروع می شود و پس از آن دوران هفت ساله، دوران دبستان، سپس دوران دبیرستان و پس از آن پیش دانشگاهی و دانشگاه ادامه دارد.

دو میلیون دانشجوی بیکاری یعنی، 2*10^14 هزار تومان ضرر

قاعدتاً این هزینه ها برای دانشگاه رفته بیشتر است؟
بر اساس این نظریه هزینه سرانه هر فرد تحصیل کرده دانشگاهی در سطح کارشناسی در رشته های علوم انسانی که ارزان تر است، حدود 100 میلیون تومان است یا یک پزشک حدود 150 میلیون و مهندس 130 میلیون و چندین میلیون هزینه شده است که شما الان خبرنگار شده اید! وقتی چهار سال دانشجو در دانشگاه تحصیل می کند به معنای آن است که از پول استاد و آزمایشگاه گرفته تا خرج کتاب و خیلی خرج های دیگر برایش هزینه کرده ایم؛ حالا اگر این فارغ التحصیل بیکار بماند چه اتفاقی می افتد؟ اگر ما دو میلیون دانشجوی تحصیل کرده بیکار پرورش دادیم دو میلیون را ضرب در 100 میلیون کنیم، یعنی پول مملکت را به هدر داده ایم. در حالی که در نیروی انسانی ساده ما آنقدر خرج نکرده ایم؛ بنابراین اینجا ضرر است و اهمیت نیروی انسانی متخصص اینجا معلوم می شود. وقتی نیروی انسانی تحصیل کرده حالا بیکار و بی عار در خیابان راه افتاده علاوه بر اینکه با هزینه اقتصادی نتوانستیم از تخصص و کارآمدی این نیروی انسانی استفاده کنیم و در جامعه آنها را رها کرده ایم، اثرات سیاسی و روحی و روانی بسیاری هم در جامعه بر جای گذاشته است.

آیا لازمه تحصیلات دانشگاهی برای پسران گذراندن یک دوره 6 الی 10 ساله است که تازه بعد از این مدت باید بدون سابقه شغلی وارد بازار کار شوند، در چنین شرایطی تکلیف تشکیل زندگی آنها چیست؟
شکی نیست که تحصیلات نیروی جوان رشد اقتصادی و توسعه سیاسی و فرهنگی را به دنبال دارد، هیچ کس نمی تواند بگوید که جوان تحصیل نکند چون شاخص توسعه یافتگی است. یعنی وقتی به ما می گویند شما توسعه یافته اید یا توسعه نیافته اید، یک شاخص و یک میزان مشخص را مد نظر قرار می دهند. می گویند میزان تحصیلات عالیه جوانانتان به تعداد جمعیت تان چقدر است؟ چون شاخص توسعه یافتگی که یکی نیست، طول خط راه آهن تان چقدر است، تعداد پزشک تان چقدر است یا میزان رشته مهندسی تان و غیره چگونه است؛ الکی که نمی تواند بگوید تحصیلات باشد یا نباشد؟! اگر این باشد که یک جامعه عقب مانده داریم؛ در جامعه جوان باید تحصیل کند، دختر و پسر، فرقی ندارد، نظام جمهوری اسلامی هم همین کار را کرده است، خوب کاری کرده، باید بکند والا می شود مانند کشور عربستان.

پس در این شرایط تکلیف تشکیل زندگی شان چه می شود؟
برای زندگی شان امکانات فراهم نکرده اند، همان طوری که جامعه، دولت و مسئولان امکان ازدواج امثال شما را فراهم نکرده است، این به تحصیل چه مربوط است، ازدواج که با تحصیل منافاتی ندارد، جوان باید تحصیل بکند و بعد هم ازدواج داشته باشد. اگر تحصیل جوان در 22 سالگی تمام شد و شغل داشته باشد، دیگر نیازی ندارد که دو سال دنبال کار بگردد. پس تقصیر دولت است یعنی همه مقصر هستند، شما جوانی، پدر و مادر گفته برو درس بخوان، حالا اگر امکان ازدواج برای پسران مردم فراهم نکرده اند که دختران مردم در خانه مانده اند این تقصیر حکومت است؛ حکومت نتوانسته کار ایجاد کند، حکومت نتوانسته شغل ایجاد کند.

مسئله اشتغال به دولت و حکومت مربوط است؛ آمریکا وقتی می گوید میزان اشتغال زایی اش را از 10 به 6 دهم درصد آورده، این افتخار می کند، اما دولت نمی تواند شغل تولید و ایجاد کند بنابراین این مسئله تقصیر جوان نیست و چون دولت نمی تواند کاری کند که نمی توان گفت همه بروند بیکاره و دستفروش و لمپن شوند!

دختران هم باید خدمت سربازی بروند

چگونه می توان مسئله سربازی را در دوره تحصیل برای دانشجویان پسر به شیوه ای مناسب حل کرد؟
سربازی برای کشور امری حیاتی است و شما نمی توانید بگویید چرا، چون مسئله امنیت کشور است، متاسفانه شما درباره مکانیزم های دفاعی دارید صحبت می کنید. بنده معتقدم دختران هم باید خدمت سربازی بروند، همه پسرها هم باید سربازی بروند این مسئله در همه جوامع است، حالا چون شما سرباز مفتی می گیرید دو سال می بریدش بدون حقوق، البته تازه دولت اقدام کرده و می گوید کسی که ازدواج کرده در شهر خودش سربازی برود، مسئله دولت سربازی نیست، بلکه شغل است؛ دولت عرضه و لیاقت شغل تولید کردن ندارد.  شما به عنوان یک دختر باید در جامعه تحصیل کنید چرا که میزان مفید بودن و کارایی تان در جامعه بالا می رود، از سوی دیگر زنی که تحصیل می کند از نظر اقتصاد خانواده، تربیت فرزندان و بهداشت فردی و خانوادگی و نیز اعتبار مملکت و جامعه نقش مفیدتری می تواند ایفا کند. مسئله دولت ندانم کاری هایش است، دولت شغل تولید نمی کند می گوید پس مردم نروند درس بخواند.

پسران آقازاده ای که الان باید سربازی بروند و سر از کانادا در آورده اند!

آیا نوع سهمیه بندی ورودی دانشگاه بین زن و مرد تاثیری در عقب ماندن پسران با توجه به دوره سربازی آنها نسبت به هم ورودی های خانم آنها دارد؟
بله دارد؛ ببینید اگر این حرف شما را قبول کنیم شما دارید تیشه به ریشه خودتان می زنید، می گوییم دانشگاه جای برگزیده هاست و هر کس که می تواند در کنکور قبول شود بیاید و برود تحصیل کند؛ بنابراین اینجا مسئله دختر و پسر مطرح نیست، پسر اگر وارد دانشگاه شود بعدش به سربازی می رود و اگر به دانشگاه هم ورود پیدا نکرد به سربازی می رود؛ الان این برای مملکت افتخار است که 64 درصد ورودی های کنکور به دانشگاه را دختران تشکیل می دهند. این افتخار کشور ایران اسلامی است که حکومت این کار را کرده که دستش درد نکند.

اما پسر باید برود سربازی چون قانون نظام وظیفه است، اگر پسر سربازی نرود پس مملکت چه غلطی می تواند بکند، دشمن می آید تو کشور؛ اگر پسر به سربازی نرود آدم نمی شود، سربازی پسر را آدم می کند، یعنی یک مرحله گذر است باید از سربازی عبور کند تا آدم بشود، سربازی پسر را آدمش می کند و مرد بهتری می شود. سربازی از نظر ورود به انواع آسیب های اجتماعی شخصیتش را می سازد تا کمتر به چالش کشیده شود تا پسران آقازاده ای که الان باید سربازی بروند و سر از کانادا در آورده اند! شما باید شغل تولید کنید چون شغل تولید نمی کنید، پس به تحصیل نروند و لمپن شوند؟ همه پسران ما می خواهند ازدواج کنند، چگونه پسران را بیکار آوردید که می گویید در فارغ التحصیلان دانشگاه 22 درصد بیکار هستند. این یعنی مایه ننگ، خب مسلم است که جوان ما تحصیل کند اما اینکه پس از تحصیل شغلی نداشته باشد، فاجعه است.

عیب دیگری که آموزش و پرورش ما دارد که من این مطلب را حدود 20 سال پیش نوشتم که آموزش و پرورش ما پشت میز پرور بود، یعنی به جای اینکه یک پسر را برای معدن، پشت تراکتور تربیت کند و مثل ژاپن آماده اش کند که برق الکتریکی و کارگاهی بکشد، از زمان دارالفنون پشت میز نشین بار آورده است و وقتی هم که لیسانس می گیرد پدر و مادرش می گویند پس حالا که لیسانس گرفتی، رئیس شدی. وقتی که می گوید نه، به او می گویند پس رفتی درس بخوانی که چه غلطی بکنی؟ اینجا با ژاپن فرق دارد، ژاپن برای کار، نیروی انسانی تربیت می کند ما برای پشت میز نشینی. مشکل ما اینجاست. شما اشتغال زایی را بالا ببرید بقیه مسائل حل می شود.

امسال مقام معظم رهبری بر اقتصاد مقاومتی تاکید داشتند اما دولت چه کرد؟ یا اینکه فرمودند حمایت از تولید ملی با کار و سرمایه ایرانی، اما دولت چه کرد؟ اقتصاد مقاومتی تان این است که سنگ قبر، کفش و زیر پوش از چین بیاید؟ این یعنی بدبختی. بنابراین چون دولت این مسائل را انجام نمی دهد می گوید ما می گذاریم مردم بی سواد بیایند. باید صورت مسئله را پاک کنیم، شما اقتصاد مقاومتی را انجام دهید، جلوی ورود کالاهای خارجی را که موجب بیکاری جوانان می شود را بگیرید، عرضه داشته باشید تا جوان ما در 22 سالگی به شغل برسد و بلافاصله هم ازدواج می کند. اما شما برای ازدواج نمی توانید بگویید چرا آمار کم است چون شادی و نشاط در جامعه شما نیست.

در حال حاضر جوان فارغ التحصیل شده است؛ اما دیگر میلی به ازدواج ندارد، بنابراین شما باید صورت مسئله را تغییر دهید ما نمی توانیم به نفع پسران و به ضرر دختران صحبت کنیم. جوان باید تحصیلش را بکند بعد طبق قانون به سربازی برود، اما جامعه خوب می گوید حالا که تحصیلت را کردی این شغلت، شغلت آماده است. شما با لغت نامه دهخدا نمی توانید بگویید ازدواج دانشجویی صورت بگیرد. ازدواج دانشجویی باید این گونه باشد که پس از ازدواج بگویند آقا، خانم این هم شغلتان بروید سر زندگی اما دولت این کارها را نمی کند.

اینجا غلط عمل می کند و این بی عرضگی دستگاه هاست که جوان ما را تربیت می کند، صد میلیون تومان هزینه سرانه خرج می کند بعد یا آن جوان مجبور می شود به علت بیکاری از کشور فرار کند و نوکر غربی های مفت خور شود و به استثمار آنها در بیاید یا اینکه کنار خیابان بیکار و بی عار بنشیند و دچار انواع آسیب های اجتماعی شود.

باید اشتغال زایی کنید، شغل تولید کنید و اقتصاد مقاومتی را اجرا کنید نه اینکه اقتصاد مقاومتی تنها در حرف باشد؛ بلکه به عمل در بیاید اما متاسفانه گفته های رهبری به عمل در نمی آید؛ می آیند می گویند چرا سپاه پاسداران این شرکت ها را راه انداخته است، باید گفت اگر این کار نشود که شما باز هم می روید از چین جنس می آورید. آیا اینجا جوان ما کار کند بهتر است یا از چین جنس و کالا بیاوریم؟ این ها درد است، آن وقت شما می گویید تحصیل نکنند!

نه، می گوییم آن شرایطی که برای سربازی است ممکن است سبب شود آن پسر از انجام کارهای پژوهشی اش هم باز بماند در حالی که آینده شغلی اش هم مبهم است. نخیر باز نمی ماند، یک آمریکایی سربازی نمی رود؟ یک انگلیسی سربازی نمی رود؟ منتهی آن سرباز پول می گیرد. اولا چه کسانی سربازی می روند برادر و پسر بنده که مستضعفیم؛ اما کدام یک از آقایان حکومتی بچه شان سربازی رفته است؟

می گویم در طول این دو سالی که سربازی می برند ماهی 300 هزار تومان پرداخت کنید و پولش را از آن مفت خورهایی بگیرید که در جاده لشکرک الان در فیسبوک و شبکه های اجتماعی تبلیغ هتل ها و ماشین ها و خانه های آن چنانی شان را می کنند. بگویند نمی خواهی بروی سربازی باید صد میلیون بدهی، آن پول را بگیرید و بدهید به این پسرانی که سربازی می آیند تا هم بتواند زن بگیرد و هم سرباز بهتری می شود؛ اما شما می گویید آقای چوپان پنج تا پسر داری همه بروند سربازی آن وقت آن آقازاده ها فرار کنند! و هیچ کدامشان به خدمت سربازی نروند. این امر نشان می دهد که سیستم مریض است.

الان شما می بینید در جایی که هستید این عزیزانی که خدمت می کنند مانند ژنرال سلیمانی از کجا آمده؟ این از همان سپاه آمده که امروز نه تنها مایه افتخار کشور بلکه مایه افتخار دنیاست، که در نقش یک استراتژیست بزرگ در عراق دارد می جنگد. یا سپاهیان بزرگ دیگری که هستند؛ این همه شهید داده ایم کدام یک آقازاده بوده اند؟! همه این ها مستضعفانی مثل ما بوده اند؛ بنابراین باید هنگام خدمت سربازی 200 تا 300 هزار تومان به سرباز پول بدهیم تا پس از سربازی شغلش هم آماده باشد و همان سرباز ساده هم که دفترچه می گیرد به مجردی که بخواهد به روستایش برود نامزدش آنجا آماده است، شیربهایش را می دهد و ازدواج می کند. منتهی شما بدبخت را دو ساله سربازی برده اید بعد هم می گویید برو سپاه دانش عملگی کن تا دو میلیون درآوری و خرج عروسی ات کنی که این شدنی نیست. باید این مسائل درست شود. شما گناه را بر گردن جوانان می اندازید در حالی که گناه گردن دستگاه حکومتی و دولت است، همه گرفتار و همه هم نگران جوان هایشان هستند. خداوند دختر و پسر را خلق کرده است تا این ها با هم ازدواج کنند؛ اما دولت امکانات ازدواج این ها را فراهم نکرده است در صورتی که امکان ازدواج اولیه این ها شغل است. مسلم است که پسر باید دو سال برود سربازی بعد هم پول بگیرد و شغل تولید کنیم.

* گفتگو از زینب صناعی