روز جمعه مورخ سوم مهرماه نود و سه به اتفاق همسر و فرزندانم برای بازدید از موزه دفاع مقدس به محل این موزه مراجعه کردم. موزه از دو قسمت محوطه باز و محوطه داخلی تشکیل شده بود. تقریباً اکثر ادوات و وسایل جنگی که در دوران دفاع مقدس مورد استفاده قرار گرفته بود، در این مجموعه جمع آوری شده بود. ساختمان بسیار مدرن و مجهزی نیز برای قسمت داخلی موزه بنا شده بود که در گوشه گوشه آن با استفاده از دستگاههای پخش فیلم و تجهیزات مدرن نور و صدا، تلاش شده بود تا جلوه هایی از جنگ هشت ساله به نمایش گذاشته شود. به نظر می رسد با توجه به نوع تجهیزات و وسایل استفاده شده، هزینه سنگینی برای برپایی این نمایشگاه انجام شده باشد و البته هماهنگی در بین نیروهای نظامی و انتظامی بخوبی انجام شده بود تا این حجم گسترده از تجهیزات در کنارهم به نمایش درآید. اما چند نکته به نظرم رسید که مناسب دیدم با بیان آنها برای بهتر شدن این اقدام لازم و تاثیرگذاری بیشتر بر روی مخاطبان، کمکی به دست اندرکاران این فعالیت کرده باشم. هر چند جا دارد برای همین زحمات انجام شده نیز به آنها خداقوت گفت و برای آنها اجر و خیر از درگاه الهی مسألت کرد.
اولین نکته مهم که در خصوص این موزه به نظر می رسد، هدف از برپایی چنین مکان و برنامه ای است. بی شک دفاع مقدس مردم ایران در طول هشت سال جنگ تحمیلی صدام کافر و با کمک ابرقدرتهای شرق و غرب و حامیان منطقه ای آنها و شکست فضاحت بار آنها در این نبرد شگفتی ساز، موضوع قابل توجه و مهمی است که امکان ارائه و بحث به صورتهای متنوع هنری را دارد. اما آنچه در این نمایشگاه و به اصطلاح موزه قابل توجه بود، این بود که اگر مثلا این موزه در ژاپن، روسیه، آلمان و یا یک کشور دیگر برپا شده بود، چقدر با این چیزی که امروز در ایران برپا شده متفاوت خواهد بود. یا به عبارت دیگر چه چیزی جنگ ما را با دیگر جنگها متفاوت کرده است؟ ایمان، اعتقاد، حماسه و شهادت از چیزهایی است که باید به شکل هنرمندانه در چنین تصاویری از دفاع مقدس به شکل برجسته کاملاً نمایان باشد. جای نامهای شهدای بزرگ جنگ همچون شهید فهمیده، شهید جهان آرا، شهید خرازی، شهید باکری و نمایش گوشه ای از حماسه ها و رشادتهای آنها در موزه کاملاً خالی بود. یکی از مهمترین اقشاری که در بازدید از این اماکن باید مورد توجه قرار گیرند و برای آنها برنامه ریزی ویژه نمود، کودکان و نوجوانان هستند.
قشری که به نظر می رسد مهمترین مخاطب و گروه هدف برپایی چنین مجموعه هایی هستند. چیزی که در این موزه متأسفانه دقیقاً نه تنها مورد توجه قرار نگرفته، بلکه حتی مورد کم لطفی و بی قرار می گیرند. در فضای باز و محوطه خارجی موزه که ادوات و تجهیزات جنگی به نمایش گذاشته شده اند، کافی است که کودکی به یکی از این وسایل نزدیک شود تا با نهیب و برخورد نگهبانان مواجه شود. تجهیزاتی که دست زدن و لمس کردن آنها برای بچه ها می تواند حس و تجربه شیرینی فراهم کند و طبیعتاً با تدابیری که اندیشیده شود، خطر و مشکلی هم نخواهند داشت.
در محوطه داخلی موزه نیز به جای آنکه حتی راویان و راهنماهای ویژه کودکان در مجموعه برای توضیح دادن به آنها وجود داشته باشند، همواره راویان در خصوص بچه ها به پدر و مادرها تذکر می دادند و آنها را مزاحم! بازدید معرفی می کردند. در داخل موزه، اگرچه سعی شده از هنرهای مدرن و تجهیزات متنوع استفاده شود، اما خلاقیت و هیجان کمتر در بخشهای مختلف می توان دیده می شود.  استفاده از نمودار و آمارهای متنوع و توجه به برخی اعداد مهم هم در نمایش بخشهای مختلف مورد توجه قرار نگرفته اند. در گروهی که ما در آن بازدید می کردیم، یک خانواده عمانی هم بودند که علیرغم آنکه هزینه بازدید برای بازدیدکنندگان خارجی دو برابر در نظر گرفته شده، اما نه از راویان به زبان عربی کسی وجود نداشت  و نه از دستگاه های ویژه ای که برای بازدیدکنندگان خارجی قسمتهای مختلف را به زبانهای مختلف استفاده می شود خبری بود.
تهیه یک نشان و یا یادگاری از دفاع مقدس و اهدای آن به بازدیدکنندگان (مانند عکسهای حضرت امام که در زمان جنگ رزمندگان به سینه می زدند، پیشانی بند، چفیه و پلاک) نیز می تواند خاطره و یادمانی از این موزه باشد که هزینه بسیار اندکی دارند و خود نیز حاوی پیام و بیانگر بخشی از هدف برپایی موزه است.  در پایان به نظر می رسد مهمترین راهکار اداره بهتر، جذابتر و مؤثرتر چنین مجموعه هایی، سپردن اداره آنها به افراد با انگیزه و توانمند است و نه اداره به سبک معمول اداری.