افزایش رتبه علمی اساتید دانشگاه ها، پذیرش راحت تر در مقطع دکتری، گرفتن بورس تحصیلی از دانشگاه های معتبر بین المللی در سراسر جهان، استخدام راحت تر در کلیه ادارات و سایر مراکز دولتی و خصوصی، پذیرفته شدن بسیار راحت تر به عنوان عضو هیات علمی در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی، افزایش حقوق و مزایای شغلی برای کارکنان بسیاری از ادارات، امکان ادامه تحصیل در مقطع، رشته و دانشگاه دلخواه در تمامی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی بدون آزمون ورودی، امکان گرفتن پروژه های تحقیقاتی با درآمدهایی بسیار بالا از بسیاری از سازمانهای دولتی  و خیلی موارد دیگر از مهمترین دلایلی است که هر دانشجویی را به ارائه مقالات ترغیب می کند.

در این میان گرچه شرکت در کنفرانس های خارجی و چاپ مقالات در ژورنال های بین المللی یک امتیاز بزرگ برای هر محققی محسوب می‌شود اما به دلیل محدودیت هایی که برای پژوهشگرهای کشورمان از جمله  تحریم های علمی و همچنین هزینه بالای شرکت در این کنفرانس ها باعث می شود اغلب پژوهشگر قید شرکت در این همایش های بین المللی را بزند و به ارائه مقاله در مجلات داخلی و حضور در کنفرانس های داخلی بسنده کند.

**  هشدار وزارت علوم به وجود کنفرانس و ژورنال های جعلی
از سوی دیگر افزایش نجومی داوطلبین حضور در مقاطع تحصیلات تکمیلی و به طبع آن افزایش تعداد پایان نامه ها و تقاضا برای ارائه مقالات باعث شده است افرادی از این ظرفیت استفاده کرده و با جعل اسامی کنفرانس های معتبر داخلی و گاهی خارجی اقدام به کلاه برداری از دانشجویان کنند؛ پدیده ای که طی چند سال اخیر افزایش چشمگیری داشته است، بطوری که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تیرماه امسال با صدور اطلاعیه ضمن هشدار به وجود «نشریات و کنفرانس های جعلی» خواستار دقت دانشجویان و پژوهشگران در ارسال و پرداخت هزینه مقالات خود کرد.

در این اطلاعیه که به معاونان پژوهش و فناوری دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی سراسر کشور درباره «نشریات جعلی» هشدار داده شده آورده شده است: «نشریات جعلی» از طریق وب‌سایت‌های خود که توسط افراد سودجو اداره می‌شوند، با همان هویت نشریات اصلی و معتبر بین‌المللی، اما در واقع بدون اطلاع نشریه اصلی و به صورتی غیرقانونی فعالیت می‌کنند و با فریب دادن نویسندگان و دریافت هزینه‌های بالا، بدون انجام فرآیند داوری و به سرعت مقاله‌های آنها را در وب‌سایت‌های جعلی خود منتشر می‌کنند.

این «نشریات جعلی» معمولاً جعل هویت آن دسته از نشریات معتبری را در دستور کار خود قرار می‌دهند که یا دارای وب‌سایت نیستند، یا فقط در قالب چاپی منتشر می‌شوند.

جالب اینجا است که وزارت علوم  تا کنون 254 عنوان از نشریات نامعتبر داخلی و بین‌المللی از جمله « PENSEE، JOKULL، Bradleya، Afinidad » که توسط سودجویان اقدام به به راه‌اندازی وب‌سایت‌هایی اختصاصی با همان مشخصات نشریات اصلی و معتبر شده را معرفی کرده است. اما سوء استفاده ها تنها به همین چند مورد نبوده و وضعیت کنفرانس ها و ژورنال های داخلی نیز به همین ترتیب است.

** شیوه ناشرن جعلی چگونه است؟
شیوه‌‌ی معمول ناشران ژورنال‌های جعلی بدین صورت است که وب سایتهایی را راه­ اندازی می­‌کنند که کاملا شبیه به ناشران مشروع آنلاین می‌باشد (حداقل از نام‌های مشابه ناشران مطرح استفاده می‌کنند) و به انتشار مجلاتی مشکوک و با کیفیت بسیار کم می­‌پردازند. این ناشران با ارسال ایمیل به محققانی که در یک کنفرانس و یا همایش چکیده مقاله خود را ارسال کرده تمایل خود را به انتشار مقاله اعلام می‌کنند.

در ایـــــن لینـــک نمونه ای از جعل یک مرکز معتبر چاپ ژونال بین المللی آمده است. در این نمونه یکی از مراکز معتبر چاپ ژورنال میل‌ی را حاوی پذیرفته شدن مقاله یک محقق ایرانی به میل این محقق ارسال می کند که با دقت در این میل و مقایسه آن با استاندارهای رایج می توان جعلی بودن آن را مشخص کرد.

** نمونه داخلی کنفرانس داخلی
نمونه بالا یک مثال عینی از پذیرفته شدن یک مقاله در یک کنفرانس بین المللی بود اما همین وضعیت در کنفرانس های داخلی وجود دارد.

اخیرا پایگاهی با عنوان "کنفرانس های با اصطلاح بین المللی" در محیط مجازی راه اندازی شده است که به این مسئله می پردازد. در آخرین معرفی کنفرانس های جعلی، مقاله ای «غیر مرتبط»  به همایشی تحت عنوان "همایش ملی الکترونیکی پیشرفت های تکنولوژی در مهندسی برق، الکترونیک و کامپیوتر" ارسال می شود، طبق خبری که در سایت همایش با آدرس http://tdeconf.ir/fa/ درج گردیده، برگزار کننده دانشگاه خیام معرفی شده است. اما جالب اینجا است که با جستجو در فضای مجازی به این نتیجه میرسیم که هیچ خبری از برگزاری کنفرانس فوق، توسط دانشگاه خیام منتشر نشده است.

همچنین به عنوان نمونه دانشگاه پیام نور به عنوان حامی معرفی گردیده که در این لینک اثری از حمایت دانشگاه پیام نور از این کنفرانس دیده نشد.

جالب اینجا است که فرستنده این مقاله پس از مدتی با میلی با این محتوا که مقاله شما پذیرش شده است مواجه می شود، این درحالی که نویسنده «خوش ذوق!» برای اینکه جعلی بودن این پایگاه را اثبات کند داخل مقاله جملاتی را نوشته است که نشان از مطالعه نشدن آن را میدهد.

این دانشجو درباره این ماجرا می نویسد: ابتدا مقاله ای را که صرفا یک کپی، پیست اینترنتی بود به این همایش ارسال کردیم.

این مقاله نیز طبق روال گذشته دارای نکاتی بود که تنها با مطالعه توسط داور قابل رویت بود. اتفاقی که این بار نیز متاسفانه خبری از آن نبود.

در این باره دو مبحث مطرح است:

* ابتدا اینکه چرا مقاله ای با موضوع خارج از محورهای کنفرانس حائز شرایط پذیرش نهایی می شود.

* دوم اینکه مطالب زیر که مشخصا هایلایت شده اند چگونه توسط یک داور خوانده و تایید شده اند.

"... بنابراین، ریسک به‌صورت کاملاً مشخص متاسفانه این پیپر بدون خوانده شدن مورد پذیرش قرار خواهد گرفت. سعی کنید که در زندگیتان پول حلال کسب کنیدو همچنین ما و روشنی قابل طبقه بندی به‌عنوان سوداگرانه و خطرناک بر مبنای نوع آن نیست، بلکه بر اساس شرایطی که آن ادراک می شود، قابل ..."

"...شرایطی را فرض کنید که مدیریت ارشد در یک مؤسسه مالی در حال بررسی دربار? ورود به یک بازار جدید، مثل ایجاد خدمات بانکداری آنلاین است. از آنجایی که این امر به‌واسط? فرایند تصمیم گیری به اجرا گذاشته می شود، مدیریت می بایست چرا برای کسب پول دست به هرکاری می زنید. آیامی‌دانید که بسیاری از دانشجویان این پولها را به هزار زحمت به دست می آورند؟ متاسفانه خود نمی دانید که این درآمدها را باید در راه دوا و درمان خود و فرزندانتان خرج کنید. از فرصتها و تهدیدهای بالقوه موجود..."

نکته دیگر در این همایش این است که دبیرخانه آن هیچ آدرس و شماره تلفنی ندارد. طی توضیحاتی که در صفحه اصلی سایت داده شده، گفته شده است که: دلیل عدم استفاده از شماره تلفن برای پاسخگویی عدم امکان پاسخ گویی به تمام مکالمات بوده و همچنین با توجه به شفاف بودن اطلاع رسانی نیازی به این امر نخواهد بود.

ضمنا ارائه گواهی بین المللی Euro Science Certificate از کشور انگلستان نیز وعده داده شده است.

** نکته پایانی
به هر حال همانگونه که به آن اشاره شد، افزایش دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی و به طبع آن افزایش تعداد مقالات (هرچند بی کیفیت) باعث می شود که سودجویان از این مسئله استفاده کنند و با وعده های دروغین به پژوهشگر هزینه گزافی را از آنها دریافت می کند که دقت و شناخت صحیح کنفرانس ها و مجلات  معتبر داخلی و خارجی می تواند به کمتر شدن این نوع «کلاه برداری مدرن» کمک کند.

در نوشته های بعد به نمونه بیشتری درباره این نوع «اخاذی» می پردازیم.