به گزارش پایگاه خبری تحلیلی صدای دانشجو، به نقل از  تهران نیوز ، در طول تاریخ روابط تجاری بین کشورها به صورت تبادل کالا به کالا صورت می‌گرفت که با توسعه این روابط ملت‌ها تصمیم گرفتند کالای با ارزشی مثل طلا را در معاملات تجاری خود وارد کنند.

در گذر زمان لغتی در فرهنگ تجارت خارجی وارد شد که به واسطه آن سلطه طلبی بر اقتصاد کشورها صورت گرفت. به پول‌های خارجی ارز گفته می‌شود که بر اساس آن می‌توان تبادل کالا صورت بگیرد که امروز ارز رایج در جهان دلار آمریکا است.

به گواه تاریخ ورود دلار به ایران به عنوان ارز مبادلاتی از سال‌ ۱۳۰۷ با تاسیس بانک ملی در ایران شکل گرفت و تا کنون کشور از این واحد پولی در تجارت خارجی خود استفاده می‌کند.

سال‌ها است دلار به عنوان مهم‌ترین پول خارجی در سبد ارزی کشور مطرح است و تجار و بازرگانان مبادلات خارجی خود را به وسیله دلار انجام می‌دهند. علاوه بر دلار امروزه یورو نیز در کنار برخی دیگر از ارزها مانند پوند انگلیس جزو ارزهای پُرمصرف سبد ارزی کشور شده است. علاوه بر ایران، بسیاری دیگر از کشورها نیز دلار را به عنوان یکی از مهم ترین ارزهای خارجی در مبادلات تجاری خود مورد استفاده قرار می‌دهند.

حذف دلار از مبادلات اقتصادی کشور جز سیاست‌های کلی نظام در برنامه ششم توسعه است، در بند چهارم برنامه ششم توصیه شده است که مبادلات اقتصادی کشور باید به سمت مبادلات چند جانبه سوق پیدا کند.

بسیاری از مردم شاید در طول یک سال هم دلار نخرند اما هر روز قیمت آن را رصد می کنند. پول رایج آمریکا نه تنها به یک شاخص در بازار ارز ایران تبدیل شده بلکه از نظر عامه مردم شاخصی برای سنجش وضعیت اقتصادی نیز به حساب می آید. این در حالی است که آمارها به وضوح نشان می دهند که سهم دلار در فضای تجاری ایران ناچیز است. چرا که در واقعیت ، عمده مبادلات با کشورهای حوزه یورو و آسیا با ارزی غیر از دلار انجام می‌پذیرد. مسوولان بانک مرکزی معتقدند این نامتقارنی، باعث شده که نوسانات دلار از کانال انتظارات اقتصاد کشور را تحت‌تاثیر قرار دهد. درنتیجه درخصوص اثرگذاری دلار بزرگنمایی صورت می‌گیرد.

آنقدر در کشور نرخ ارز به دلار رصد می‌شود که هر گاه دچار نوسان می‌شود بازار بهم می‌خورد و زمینه تورم و گرانی را فراهم می‌کند، به عبارت دیگر اقتصاد و بازار ایران و حتی نان شب مردم وابسته به قیمت ارز شده است یعنی اقتصاد وابسته به دلار آمریکا.

رهبر معظم انقلاب در ۲۸ شهریورماه سال ۹۵ در دیدار شرکت کنندگان در همایش سراسری فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با اشاره به «نقش الگو و آینده‌ساز ملت ایران در تحولات جهانی» خاطرنشان کردند: اگر مسئولان و مردم بتوانند اقتصاد مقاومتی را به معنای واقعی محقق و کشور را از جادوی مالی و پولی دشمن خلاص کنند و ارزش و آقایی دلار را در زندگی اقتصادی بشکنند، کشورهای دیگر را نیز نجات داده‌اند و برای آنها الگو خواهند شد.

حذف دلار از مبادلات اقتصادی کشور جز سیاست‌های کلی نظام در برنامه ششم توسعه است، در بند چهارم برنامه ششم توصیه شده است که مبادلات اقتصادی کشور باید به سمت مبادلات چند جانبه سوق پیدا کند.

اروپاییان که متوجه خطر سلطه و قدرت گرفتن آمریکا در پی انحصار دلار در بازار جهانی شدند، به این نتیجه رسیدند که با ارائه واحد پولی دیگر و اتفاق نظر کشورهای متحد خود انحصار دلار را در بازار جهانی شکسته و از سلطه امریکا بر کشورهای جهان جلوگیری کنند.

در یک حساب ساده بررسی می‌کنیم

اگر ایران کالای را از کشوری مانند ترکیه که واحد پول آن لیر است وارد کند، اگر وجه آن را به صورت لیر بدهد این محصول در ایران به قیمت لیر توزیع می‌شود و دیگر وابسته به عنصری به نام دلار نیست که هر زمان در حال تغییر است. در این صورت دیگر ارزش پول ایران به بالا و پایین شدن دلار بستگی ندارد بلکه بر اساس واحد پول کشور مورد تجارت در نظر گرفته می‌شود.

ابتدا باید روش مبادلات دو جانبه در پیش گرفته شود و بعد از آن به طور خودکار مبادلات به سمت مبادلات چند جانبه گرایش پیدا می کند، در این صورت است که پول ایران از بن بست درآمده و به وسیله ای برای انجام مبادلات بین المللی نیز تبدیل می شود.

دو سال گذشته در روسیه، گزارشاتی مبنی بر حذف دلار در تجارت روسیه با کشورهای دیگر مطرح شد، در همین باره صدای روسیه به نقل از منابع مطبوعاتی این کشور گزارش داد وزیر دارایی روسیه آماده است چراغ سبز را برای اجرای طرحی نشان دهد که به افزایش اساسی نقش روبل در صادرات کالا و کاهش مبادلات تجاری با دلار منجر خواهد شد. منابع دولتی روسیه نیز بر این باورند که نظام بانکی این کشور از عهده شمار فزاینده مبادلات مالی با استفاده از روبل برمی آید. 

 این اقدام روسیه برای مبادلات دو جانبه و چند جانبه برای حذف دلار تنها به دلیل کاهش سلطه گری نظام اقتصادی آمریکا بر این کشور است. چین نیز به عنوان یکی از ابر قدرت‌های اقتصادی دنیا از مدت‌ها پیش طی توافق‌نامه‌ای با روسیه به حذف دلار از معاملات خود رای مثبت داد.

تجربه حذف دلار از مبادلات بین‌المللی برخی از کشورها نشان دهنده راه روشنی است که آن‌ها در پیش گرفتند. چین به عنوان یک ابر قدرت اقتصادی در دنیا برای عدم وابستگی به اقتصاد آمریکا و مستقل ادراه شدن نظام اقتصادی دلار را از مبادلات خود حذف کرد.

 همچنین می توان به این نکته نیز اشاره کرد که حذف دلار از مبادلات بین المللی می تواند امکان تحریم دوباره ایران و ضربه زدن به اقتصاد کشور از طریق دلار را به صفر برساند و راه آسیب پذیری کشور از این طریق را ببندد.

صندوق بین المللی پول اعلام کرد که دلار ۲۰ درصد بیش از ارزش واقعی خود قیمت گذاری شده است که نشان می دهد صندوق بین المللی پول نیز ارزش دلار را بالا دانسته و ارزش دلار در جون ۲۰۱۱ را واقعی تر ارزیابی می کند.

صادرات پانزده کشور هر سال حدود ١۵٠٠ میلیارد دلار از واردات انها بیشتر است که در راس آن چین قرار دارد، واردات یک سری از کشور ها هم إلزاما باید در همین حد بیشتر از صادرات باشد تا در اقتصاد جهانی توازن برقرار باشد؛
واردات حدود بیست کشور در سال هم حدود ١۵٠٠ میلیارد دلار بیشتر از صادرات انهاست ، به عبارت دیگر مازاد بودن صادرات یک سری از کشورها نسبت به واردات با مازاد بودن واردات نسبت به صادرات یک سری از کشورهای دیگر باید خنثی شود و این اساس نظم اقتصادی جهان است؛ تحلیل اقتصاد جهانی و پیش بینی آینده آن ، بدون توجه به این نظم غیر ممکن است.

دستان پشت پرده، اجازه حذف دلار را نمی‌دهند

دکتر حسین ایمانی استاد اقتصاد دانشگاه و عضو انجمن اقتصادی خانه ایران در گفت‌وگو با خبرنگار تهران نیوز، در خصوص حذف دلار از مبادلات بین‌المللی گفت: مزیت‌های پیمان پولی دو جانبه و چند جانبه بر کسی پوشیده نیست اما قبل از این اقدام پیش شرط‌ های لازم است که باید به آن توجه شود، از جمله یکسان بودن میزان مبادلات تجاری بین دو کشور، دارا بودن قدرت اقتصادی و پشتوانه قوی به دلیل پایبند بودن به تعهدات خود، آماده بودن مکانیزم‌های فنی و غیره اشاره کرد.

ایمانی افزود: اگر پیمان دو جانبه بین کشورها منعقد شود، دیگر سرمایه گذاری بر روی دلار و ایجاد تنش در بازار ارز برطرف می‌شود و معاملات ارزی به صورت شفاف‌تر صورت می‌گیرد.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: توسعه دلار در دنیا به عنوان پول رایج در مبادلات بین‌المللی را آمریکا مدیون اقتصاد پایدار داخلی است به عبارت دیگر زمانی آمریکا به عنوان کشور تولید کننده و صنعتی با تمام دنیا در معامله بود و همین امر سبب شد که دلار به عنوان واحد پول اصلی دنیا در مبادلات مطرح شود.

وی ادامه داد: بعد از اینکه روسیه به جمع کشورهای صنعتی رفت مشکل بنام اوکراین سبب شد که به فکر خروج دلار از مبادلات بین المللی خود بیفتد و با عنوان “پایان دلار” زمینه توافق‌های دو جانبه را فراهم کرد.

عضو انجمن اقتصاد خانه ایران افزود: بیش از ۵ سال است که طرح حذف دلار از مبادلات ارزی کشور مطرح است اما اقدام اساسی صورت نگرفته و حتی به توافق‌های چند جانبه با روسیه، چین، ترکیه، کره شمالی و غیره پایبند نبوده و همچنان بر دلار تکیه می‌کنند این در حالی است که بارها رهبر انقلاب به حذف دلار از مبادلات خارجی تاکید داشتند.

کارشناس مسائل اقتصادی در مورد حذف دلار در معاملات تجاری ایران اظهار کرد: تا کنون اقداماتی در این مورد صورت گرفته اما گویا دستان پشت پرده اجازه این کار را نمی‌دهند، به طور واضح‌تر سود هنگفت برخی از بانک‌ها و صرافی‌ها از مبادلات دلار اجازه نمی‌دهد قانون حذف دلار در کشور اجرایی شود.

ایمانی بیان کرد: تحریم‌های جدید آمریکا فرصت خوبی است که اقدامات حذف دلار در کشور صورت بگیرد اکنون که روسیه و چین و حتی کره شمالی و جنوبی در صدد حذف دلار هستند بهتر است کشور ما به این پیمان حذف دلار بپیوندند.

وی عنوان کرد: یکی از اقداماتی که دولت و مجلس برای پیاده کردن اقتصاد مقاومتی در کشور باید انجام بدهند حذف دلار از مبدلات خارجی است که اگر دولت دلسوزانه آن را انجام دهد نه ترسی از تحریم است نه دیگر فاسدان نفتی پیدا می‌شود.

عضو انجمن اقتصاد خانه ایران افزود: بیش از ۵ سال است که طرح حذف دلار از مبادلات ارزی کشور مطرح است اما اقدام اساسی صورت نگرفته و حتی به توافق‌های چند جانبه با روسیه، چین، ترکیه، کره شمالی و غیره پایبند نبوده و همچنان بر دلار تکیه می‌کنند این در حالی است که بارها رهبر انقلاب به حذف دلار از مبادلات خارجی تاکید داشتند.

ایمانی با اشاره به اظهارات برخی از کارشناسان مبنی بر اینکه شرایط اقتصادی اجازه حذف دلار از مبادلات خارجی را نمی‌دهد گفت: با همین بهانه چندین سال است که اجازه حذف دلار را نمی‌دهند اما اگر هر چقدر این اقدام را به عقب بیندازیم کشور بیشتر دچار آسیب می‌شود و به جایی می‌رسیم که دیگر کار از کار گذشته است.

در سال ۲۰۰۰ میلادی وزرای اقتصاد کشورهای آسه‌آن+۳ (کشورهای آسه‌آن به‌علاوه چین، ژاپن و کره‌جنوبی) در شهر «چیانگ مای» تایلند گردهم آمدند و به توافقی دست یافتند که منشأ تحولات عظیمی در حوزه ارزی جنوب‌شرقی آسیا شد؛ مصوبات این اجلاس در قالب «طرح چیانگ مای» یا CMI از سال ۲۰۰۰ تاکنون در این کشورها به اجرا در آمده است. یکی از مهم‌ترین مفاد «طرح چیانگ مای»، توسعه «پیمان‌های پولی دوجانبه» برای استفاده از پول‌های محلی در‌تجارت بین‌ کشورهای آسه‌آن+۳ بود تا اثرات پول‌های پرقدرت جهانی مانند «دلار» و «یورو» در اقتصاد این کشورها کاهش یابد.

 
تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران فرصت خوبی برای حذف دلار است

در ادامه دکتر الماس جهانگیری کارشناس اقتصاد کلان و بودجه در گفت‌وگو باخبرنگار تهران نیوز، در خصوص حذف دلار گفت: مهم‌ترین مزیت حذف دلار از بین رفتن ارز غالب و استفاده از تمام ارزها در مبادلات تجاری است.

جهانگیری افزود: هر اقدام در مباحث اقتصادی اگر یکباره انجام شود تاثیرات منفی بزرگی بر پیکره اقتصاد کشور خواهد داشت اما به این معنی نیست که اصلا کاری انجام ندهیم.

این کارشناس اقتصاد با اشاره به قانون داماتو آمریکا که بر اساس یکسری محدودیت‌هایی به کشورهای دیگر تحمیل کرد به خصوص در موضوع سقف تجارت بر اساس دلار اظهار کرد: باید مراقب بود که جایگزین پولی که به جای دلار در مبادلات استفاده می‌شود قوی باشد چرا که ممکن است ارز مبادلات ضعیف باشد که در نتیجه باعث کاهش ارزش پول ملی می‌شود.

وی تصریح کرد: اگر به طور واقع بینانه به قضیه حذف دلار نگاه کنیم، با توجه به اینکه بسیاری از کشورهای که ایران با آن تبادلات تجاری دارد بر اساس دلار کار می‌کنند بنابراین باید قبل از حذف این واحد پولی توافق‌های دوجانبه محکم بسته شود تا کشور دچار بحران اقتصادی شدیدتری نشود.

جهانگیری بیان کرد: اگر طرح حذف دلار که چندین سال قبل توسط دولت سابق مطرح شد اجرایی می‌شد و سودهای شخصی افراد را در نظر نمی‌گرفتیم، تحریم‌ها تاثیر زیادی بر کشور نمی‌گذاشت.

این کارشناس اقتصادی با توجه به تصویب تحریم‌های آمریکا علیه ایران بیان کرد: اکنون فرصت خوبی است که ایران هم در مبادلات خود دلار را تحریم کند و مانند کشورهای شرق آسیا از از اواحد پولی داخلی استفاده کنند.

این کارشناس اقتصادی با توجه به تصویب تحریم‌های آمریکا علیه ایران بیان کرد: اکنون فرصت خوبی است که ایران هم در مبادلات خود دلار را تحریم کند و مانند کشورهای شرق آسیا از از اواحد پولی داخلی استفاده کنند.

 برپایه تصمیم روز پنجشنبه قانونگذاران آمریکایی که طرح تحریم‌های تهران، مسکو و پیونگ یانگ را با ۴۱۹ رای موافق و سه رای مخالف تصویب کردند، حلقه تحریم های ضدروسی وضع شده از سال ۲۰۱۴ سخت تر می شود و حتی قدرت نفتی روسیه را در بازار اروپا هدف قرار داده اند تا واشنگتن وارد این عرصه شود.

بعد از تصویب تحریم‌ها آمریکا علیه روسیه، ایران و کره شمالی واکنش‌های متعددی از سوی سه کشور مذکور دیده شد.

سرگئی ریابکوف معاون وزیر امورخارجه روسیه به امریکا هشدار داد: در صورت ادامه تحریم های ضدروسی، دلار امریکا از ارزهای رایج در روسیه کنار گذاشته خواهد شد.

ریابکوف گفت: روسیه نه فقط می تواند با تحریم های آمریکا مقابله کند، بلکه توانایی ایجاد جایگزین برای نظام دلار به عنوان یکی از ارزهای ذخیره اصلی را دارد.

وی افزود: روسیه هم در شرایط اختلافات آمریکا و اتحادیه اروپا، مشارکت راهبردی با چین را توسعه می دهد و به همین دلیل امکان کنار گذاشتن دلار وجود دارد که برای دولت آمریکا به معنای سقوط ساختار مالی خواهد بود.

ریابکوف گفت: روسیه نه فقط می تواند با تحریم های آمریکا مقابله کند، بلکه توانایی ایجاد جایگزین برای نظام دلار به عنوان یکی از ارزهای ذخیره اصلی را دارد.

 اجرایی شدن موضوع حذف دلار می‌تواند استفاده از منابع در دسترس کشور که در این سال‌ها بلااستفاده مانده است، را فراهم کند و رونق بیشتری به اقتصاد کشور دهد.اشراف اطلاعاتی بر تبادلات مالی دیگر کشورها امتیاز بسیار بزرگی است که اکنون آمریکا از آن بهره‌مند است و با استفاده از اطلاعات آن می‌تواند اقدامات متعددی را علیه دیگر کشورها و به نفع خود ساماندهی نماید.بنابراین یکی از انگیزه‌های کشورهای جهان برای حذف دلار از تجارت خارجی، از بین بردن اشراف آمریکا بر تبادلاتِ مالیِ خارجی این کشورهاست.
انتهای پیام /چ